?srail’in Gözünden Körfez ve Türkiye | 02 – 10 Nisan 2022

?srail Bas?n? ve Ara?t?rma Merkezlerinde Körfez ve Türkiye Hakk?nda Ç?kan Yay?nlar

“?nce Bir Çizgide Yürümek: Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna Aras?nda Arabuluculu?u ve Bat? ile ?li?kileri” ba?l???yla INSS’de yay?mlanan yaz?da ?u hususlar dile getiriliyor:[1]

Türkiye’nin arabuluculuk çabalar?na de?iniliyor:
- 10 Mart: Antalya’da Rusya, Ukrayna ve Türkiye D??i?leri Bakanlar?n?n kat?l?m?yla üçlü zirve gerçekle?tirildi.
- 16-17 Mart: Türkiye D??i?leri Bakan? Mevlüt Çavu?o?lu Rusya ve Ukrayna’ya ziyaretler gerçekle?tirdi.
- 29 Mart: Rusya ve Ukrayna heyetleri Recep Tayyip Erdo?an’?n da kat?l?m?yla ?stanbul’da bir araya geldi.
Rusya-Ukrayna Sava??n?n Türkiye’ye etkileri üzerinde duruluyor:
- Rusya, Türkiye’nin en önemli enerji tedarikçilerinden birisi.
- Rus Rosatom ?irketi Türkiye’nin ilk nükleer santralini in?a ediyor.
- Rusya ve Ukrayna, Türkiye’nin en önemli bu?day ve ayçiçe?i ya?? tedarikçileri konumunda yer al?yor.
- Rusya ve Ukrayna, Türkiye turizminde de çok büyük paya sahipler.
- Suriye’deki Rus varl??? Türkiye’yi ciddi derecede etkiliyor. Türkiye özellikle Rusya’n?n Esed güçlerine ?dlip’te bulunan Türk askerine sald?r? izni vermesinden çekiniyor.
Rusya-Ukrayna Sava??n?n Türkiye-NATO ili?kileri aç?s?ndan önemli bir test oldu?u belirtiliyor:
- 2016 y?l?ndan bu yana NATO’daki müttefiklerine ra?men Türkiye, Rusya ile yak?nla?may? sürdürdü. K?r?m’?n Rusya taraf?ndan ilhak? gibi çe?itli krizlere ra?men Rusya-Türkiye ili?kileri geli?meye devam etti ve nihayet Türkiye Rusya’dan S-400 sat?n almas?n?n akabinde F-35 program?ndan ç?kar?ld?.
- Rusya-Ukrayna Sava??nda da Türkiye ikili tutumunu sürdürüyor. Bir yandan Montrö Sözle?mesi gere?ince Karadeniz’i Rus gemilerine kapat?rken di?er yandan Rusya’ya kar?? yapt?r?mlara kat?lmam??, hava sahas?n? Rus uçaklar?na kapatmam??t?r.
Eskiden tepki çeken Türkiye-Rusya yak?nla?mas?n?n, sava??n ba?lamas?yla birlikte stratejik aç?dan önemli bir kanal haline geldi?i belirtiliyor. Buna binaen Türkiye’nin NATO’daki imaj?n?n ciddi ölçüde de?er kazand???, son NATO Zirvesinde liderlerin Erdo?an’a kar?? dostane bir tav?r tak?nd??? ifade ediliyor.
NATO’nun aksine AB’nin Türkiye’ye yönelik tutumunda bir de?i?iklik olmad???, Türkiye’nin müzakereleri yeniden ba?latma ça?r?lar?n?n kar??l?k bulmad??? vurgulan?yor.
Rusya-Ukrayna Sava??nda Bayraktar TB-2’nin ba?ar?l? bir performans gösterdi?i ifade edilirken bu durumun TB-2’lere olan ra?beti art?rabilece?i ekleniyor.
- Di?er yandan ise Ukrayna’n?n TB-2’lerin üretim süreçlerinde rol ald??? ifade edilerek sava??n TB-2’lerin üretim süreçlerini etkileyebilece?ine temas ediliyor.
Son k?s?mda ?srail ile Türkiye aras?nda arabuluculuk konusunda bir rekabet olmad??? vurgulan?rken, Türkiye’nin NATO üyesi olmas?, Karadeniz’e direkt s?n?r? olmas? gibi sebeplerle arabuluculuk noktas?nda daha avantajl? oldu?u ifade ediliyor.

“Rusya’n?n Ukrayna ??gali: Ekonomik Çökü? ve Enerji Piyasas?na Yans?malar?” ba?l???yla Moshe Dayan Ortado?u ve Afrika Ara?t?rmalar? Merkezinde yay?mlanan yaz?da ?u noktalara temas ediliyor:[2]

Ukrayna’y? i?gali sonras? Rusya’ya kar?? al?nan en önemli yapt?r?m kararlar?ndan birisinin AB’nin Rus gaz? ithalat?n? bir y?l içerisinde üçte iki oran?nda azaltma ve 2030 y?l?nda Rus gaz? ve petrolüne olan ba??ml?l???n? tamamen bitirme hedefi oldu?u dile getiriliyor.
- Rus gaz? için alternatifler: Rusya d???ndaki tedarikçilerden do?al gaz ve LNG al?m?n?n art?r?lmas?, yenilenebilir enerji üretiminin te?viki, fosil yak?t kullan?m?na getirilecek k?s?tlamalar vs.
AB, do?al gaz tüketiminin %90’?, petrol tüketiminin %97’si ithalat üzerinden sa?lan?yor.
- AB’nin toplam gaz ithalat?nda Rusya’n?n pay? yüzde 45 iken, di?er tedarikçiler aras?nda Norveç (%23), Cezayir (%12), ABD (%6) ve Katar (%5) gelmektedir.
- Rusya ayn? zamanda AB’nin toplam ham petrol ithalat?n?n %27’sini sa?layarak bu alanda da en büyük tedarikçi konumunda yer al?yor.
Rusya-Ukrayna sava??n?n en önemli etkilerinden birisinin de tah?l ticaretindeki ak???n bozulmas? oldu?u belirtiliyor. Özellikle Türkiye’nin tah?l ürünleri ithalat?nda bu ülkelere oldukça ba??ml? oldu?una dikkat çekilerek Türkiye’deki g?da fiyat enflasyonundaki art???n sebeplerinden birisinin bu oldu?u belirtiliyor.
- Küresel bu?day ihracat?n?n %10’unu Ukrayna, %16’s?n? Rusya olu?turuyor.
- Küresel m?s?r ihracat?n?n %14’ünü Ukrayna, %2’sini Rusya olu?turuyor.
- Küresel arpa ihracat?n?n %17’sini Ukrayna, %13’ünü Rusya olu?turuyor.
Sava??n petrol piyasalar?na etkisi de?erlendirilirken 2022 y?l?nda Suudi Arabistan’?n petrol gelirlerinin 207 milyar dolardan 210-380 milyar dolar seviyelerine, BAE’nin petrol gelirlerinin ise 50 milyar dolardan 80-100 milyar dolar seviyelerine ç?kabilece?i tahmin ediliyor.
Sava??n tüm bu etkileri göz önüne al?nd???nda ortaya ?u sonucun ç?kaca?? belirtiliyor: Petrol üreticisi ülkeler zenginle?irken M?s?r gibi yoksul, g?da ithalatç?s? ülkeler daha da fakirle?ecek.

“Kiev ve Moskova Ortado?u ?çin Yeni Bir Ekonomik Harita Olu?turuyor” ba?l?kl? yaz?da ?u hususlara temas ediliyor:[3]

?srail ile BAE aras?nda imzalanan i? birli?i ve anla?malar neticesinde BAE’den ?srail’e gelecek turist say?s?nda ciddi bir art?? olmas? beklendi?i belirtiliyor.
Rusya-Ukrayna Sava??n?n farkl? ülkelerin turizm sektörüne olas? etkileri inceleniyor:
- Yapt?r?mlar sebebiyle Rus oligarklar?n özel yat ve jetlerini Dubai limanlar?na park etti?i ve bu oligarklar?n emlak sektörüne ciddi yat?r?mlar yapt??? vurgulan?yor.
- Türkiye’ye gelen turistlerin büyük oranda Rusya ve Ukrayna’dan oldu?u belirtilerek turizm gelirlerinin 34 milyar dolardan 15 milyar dolara dü?mesi beklendi?i ifade ediliyor.
- Benzer bir durumun M?s?r için de geçerli oldu?u söyleniyor ancak M?s?r aç?s?ndan as?l krizin bu?day ve g?da sektöründe olaca?? belirtiliyor.
Katar, Suudi Arabistan ve BAE’nin M?s?r’a 15 milyar dolarl?k bir yat?r?m paketi aç?klad??? ifade edilen yaz?da özellikle M?s?r-Katar aras?ndaki geçmi? krizler göz önüne al?nd???nda Katar’?n yard?m?n?n ilginç oldu?u belirtiliyor.
Benzer ?ekilde Türkiye ile BAE ve Suudi Arabistan aras?ndaki yak?nla?ma da ekonomik gerekçelerle aç?klan?yor.
Bütün bu finansal hareketlili?in arkas?nda iki temel nedenin yatt???na i?aret ediliyor:
- ?ran’?n yeniden piyasalara dönme ihtimali
- Rusya-Ukrayna sava??n?n etkileri
Sava??n etkileri nedeniyle Bat? ülkelerinin Körfez ülkelerine yak?nla?maya ba?lad??? ve bu durumun Körfez ülkelerinin elini güçlendirdi?i belirtiliyor.
Suudi Arabistan, Katar ve BAE’nin, M?s?r, Ürdün ve di?er ülkelere sundu?u ekonomik yard?mlar?n Ortado?u’daki güç dengesi üzerinde önemli etkileri olaca?? ifade ediliyor.

“Yemen F?rsat Penceresi” ba?l?kl? yaz?da ?u de?erlendirmelere yer veriliyor:[4]

Yemen Cumhurba?kan? Hadi’nin istifa ederek yetkilerini Ba?kanl?k Konseyine devretmesinin ABD, Suudi Arabistan ve ?ran taraf?ndan olumlu bir biçimde kar??land??? belirtiliyor.
Yemen’in kuzeyini ve orta kesimlerini Husilerin kontrol etti?i belirtilerek güneyde ya?anan bu de?i?imin tek ba??na sava??n sonunun gelmesi için yeterli olmad??? ifade ediliyor.
Ancak bu de?i?imin k?sa süre önce Husiler ile Suudi Arabistan aras?nda imzalanan ve küçük pürüzlere ra?men devam eden ate?kes ile birlikte ele al?nd???nda umut verici bir geli?me oldu?u ifade ediliyor.
Suudi Arabistan’?n Hadi’nin iki o?lunu kaç?rarak yetki devrini imzalamas? noktas?nda Hadi üzerinde bask? kurdu?u iddia ediliyor.
Suudi Arabistan ve BAE’nin Cumhurba?kan? Hadi’den görevi devralan Ba?kanl?k Konseyine 2-3 milyar dolarl?k yard?m sözü verdi?i, konseyle anla?maya varmas? halinde Husilere on milyarlarca dolarl?k ek vaatlerin oldu?u iddia ediliyor.
Husilerin ?ran’la ili?kilerinin ideolojik olmad??? silah ve finansman ihtiyac?ndan kaynakland??? belirtilirken Husilerin son sald?r?lar?n?n ?ran etkisiyle de?il Husilerin kendi inisiyatifleri ile gerçekle?mi? olmas?n?n muhtemel oldu?u ifade ediliyor.
Yemen’de sava??n sona erdirilmesinin Suudi Arabistan ve BAE’nin yarar?na oldu?u zira Suudi Arabistan’?n yedi y?ld?r sahada bir ba?ar? elde edemedi?i belirtiliyor.

Referanslar