Haftal?k Irak Raporu | 12 – 18 ?ubat 2022

Bu hafta Irak’ta ya?anan en önemli olaylar: 

– Irak Yüksek Federal Mahkemesi, Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) cumhurba?kan? aday? Ho?yar Zebari’nin adayl?k yolunu kapatt?.

– Irak Ba?bakan? Mustafa el-Kaz?mi, Necef kentinde gerçekle?tirdi?i ziyaret s?ras?nda Sadr Hareketi’nin lideri Seyyid Mukteda es-Sadr ile bir araya geldi. Görü?meye ili?kin haberler “anla?ma süresinin uzat?ld???” ?eklindeydi.. 

–  Federal Yüksek Mahkemesi, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) petrol ve do?algaz kanunun yasad??? oldu?una hükmetti.

– Pentagon: ?ran destekli gruplar, Irak güvenlik birimlerine s?zd?. 

– Irak’ta Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, Meysan vilayetinde Sadr Hareketi mensubu bir genç ile e?inin, kimli?i belirsiz ki?ilerce öldürülmesine ili?kin konu?tu. Sadr, baz?lar?n?n ülkenin güneyinde ?ii gruplar aras?nda çat??ma ç?karmak istedi?i konusunda uyard?. 

– Geçen y?l Fransa Cumhurba?kan? Emmanuel Macron’un Irak ziyaretinde Frans?z petrol ?irketi Total ile Irak aras?nda imzalanan 27 milyar dolarl?k anla?ma ask?ya al?nd?.

Siyaset: 

-Irak’ta bu hafta ya?anan siyasi geli?meler aras?nda en öne ç?kan meselelerden biri, Federal Mahkeme’nin Ho?yar Zebari’nin cumhurba?kanl??? seçimlerine adayl???n? reddetme  karar?yd?. Karar, Kürtlere rakip oldu?u dü?ünülen milletvekillerinin açt??? dava sonras?nda verildi. Vekiller, Zebari’nin cumhurba?kanl??? görevi için anayasal gereklilikleri kar??lamad???n? dü?ünüyor. 2014 ile 2016 y?llar? aras?nda Ekonomi Bakanl??? yapan Zebari, yolsuzluk suçlamas?yla makam?ndan dü?ürülmü?tü.

-Önceki süreçlerde takip edilen siyasi gelene?e göre, cumhurba?kanl??? makam? 2003 y?l?ndan bu yana Kürdistan Yurtseverler Birli?i’ne aittir. Ancak Kürdistan Demokrat Partisi son yasama seçimlerinde 31 sandalye kazand?ktan sonra, Kürdistan Yurtseverler Birli?i’ne sadece 17 sandalye kalm??t?r. Bu denklem de Kürdistan Demokrat Partisi’ni cumhurba?kanl???na aday göstermeye itmi?tir. 

-Halen k?r?lgan bir hükümetin kurulum çal??malar? sürerken, Ba?bakan Mustafa Kaz?mi, Mukteda es-Sadr’? Necef’teki evinde ziyaret etti. Bu ziyaret, Kaz?mi’nin makam?n? koruma giri?imi olarak anla??labilir. Zira, Mukteda es-Sadr, Meclis’teki en büyük blo?a sahip. 

-Sadr, eski Ba?bakan Nuri el-Maliki liderli?indeki Kanun Devleti koalisyonunun da aralar?nda bulundu?u baz? ?ii siyasi gruplar? d??layarak bir ulusal ço?unluk hükümeti kurmaya çal???yor.

-Ba?dat ile bölge aras?nda devam eden ihtilaflara ili?kin olarak Federal Mahkeme, Irak Petrol Bakanl???’n?n IKBY’nin merkezi Ba?dat yönetiminin onay?n? almadan petrol ihraç etmesi hasebiyle açt??? davada IKBY’nin 2007 y?l?nda geçirdi?i petrol ve do?algaz yasas?n?n anayasaya ayk?r? oldu?una hükmetti. Konu bölgesel hükümet taraf?ndan reddedildi, “Kabul edilemez” ?eklinde nitelendirildi. 

-Kriz, Ba?dat’?n, Maliki hükümetinin görevde oldu?u ?ubat 2014’te siyasi farkl?l?klar nedeniyle Kürdistan bölgesindeki pay?n? kesmesinin ard?ndan ba?lad?. Bu da maa?lar? güvence alt?na almak ve kamu hizmetlerini sa?lamak için bölgeyi petrol ihraç etmeye zorlad?. Irak anayasas?na göre, petrol ve gaz alanlar? yaln?zca federal hükümetin yetkisi alt?nda de?ildir, bilakis Kürdistan bölgesine de petrol ve gaz ç?kararak geli?tirme hakk? tan?nm??t?r.

Güvenlik: 

ABD Savunma Bakanl???, ilk kez, Tahran’?n ABD kar??t? milislerinin ABD vergi mükelleflerinden kâr elde etti?ini aç?kça kabul etti. ABD raporu, ?ran destekli militanlar?n, Irak ?çi?leri Bakanl???’na ba?l? Federal Polis ve Acil Müdahale Güçleri de dahil olmak üzere Irak güvenlik güçlerini ele geçirdi?ini ortaya ç?kard?. Bu güçler, Irak ordusunun 5. ve 8.  Tümenleri taraf?ndan denetleniyor. Bu tümenlerin, ?ran etkisine en çok maruz kalan birimler oldu?u biliniyor. Çe?itli güvenlik servislerinde de ?ran’?n ç?karlar?na veya milislerine sempati duyan memurlar?n aç?k bir ?ekilde yay?lmaya ba?lad??? biliniyor. Bu rapor, ?ran’?n; Irak’?n güvenlik altyap?s?n?n birimlerini geni? ölçüde kontrol alt?na ald???na dair ABD’nin ilk aleni onay? anlam?na geliyor. 

Irak’taki ?ran etkisi y?llard?r gözle görünür olmas?na ra?men, Pentagon, “Bedir örgütü” taraf?ndan hakimiyet alt?na al?nan Irak ?çi?leri Bakanl???’na maddi destek sunmaya devam etti. 2003’teki ABD i?galinden sonra ise örgüt, güvenlik birimlerine s?zd?.

Yine güvenlik ba?lam?nda Irak’ta bu hafta ya?anan en önemli geli?meler, Meysan vilayetindeki kabile ileri gelenlerine ve Sadr hareketi üyelerine ve Qais Khazali yönetiminin bir kolu olan Asaib Ehlil Hak grubuna yönelik bir dizi suikast düzenlenmesiydi. Bu suikastler, ?ran’?n arabuluculuk faaliyetlerinin ba?ar?s?z olmas? ile beraber okunabilir. Nitekim ?ran, ?ii partileri hükümete dahil etme noktas?nda Sadr hareketinin liderini ikna etmek için çabalam??t?. Bu da Kaz?mi’yi vilayetteki durumu kontrol alt?na almak üzere bizzat oraya gitmeye sevk etmi?tir. ?ran’?n Sadr’a bask? yapmak ve hükümet kurma konusundaki tutumunu de?i?tirmek için bu olaylarla ba?lant?s? olmas? muhtemeldir.

Ekonomi: 

Ekonomi ba?lam?nda ya?anan geli?melere gelince; Irak, Frans?z Total ile imzalanan 27 milyar dolarl?k anla?may? durdurdu. Anla?man?n durdurulma nedenleri ?öyle:

-Malî bir uzla?maya var?lamamas?,

-Hükümetin kurulmas?na ili?kin anla?mazl?klar?n henüz çözülememi? olmas?. 

Ancak anla?ma tamamen iptal edilmedi. Anla?man?n kaderi, tahminlere göre 6 aydan önce kurulmas? beklenmeyen Irak hükümetinin kararlar?na ba?l? olacak.