Irak Raporu | Temmuz 2022

Bu ay Irak’ta ya?anan en önemli geli?meler:

? Birle?mi? Milletler: Irak, Ukrayna sava??ndan en çok etkilenen ülkelerden biri.

? Sa?l?k Bakanl???: Irak ayn? anda dört salg?nla kar?? kar??ya.

? Irak ve Suudi Arabistan, iki elektrik ara ba?lant? anla?mas? imzalad?. 

? Kaz?mi, Cidde Güvenlik ve Kalk?nma Zirvesi’ne kat?l?yor.

? Sadr, Ba?dat’?n Sadr ?ehri bölgesinde toplu namaz k?lma ça?r?s? yapt?. 

? Nuri el-Maliki’ye ait oldu?u iddia edilen bir kay?t s?zd?r?ld?. Kay?tta Maliki, Sadr, Barzani ve Halbusi projesini çökertmeyi taahhüt ediyor. 

? ?ii Dava Partisi, iki silahl? sald?r? sonras?nda üyelerine dikkatli olma ça?r?s? yapt?. 

? Hizbullah’tan bir heyet, Sadr ve Maliki’nin aras?n? bulmak için Ba?dat’a geldi.

? Irak-Türkiye s?n?r?ndaki Zaho ?ehrinde Irakl? turistleri hedef alan kayna?? belirsiz bir hava sald?r?s? düzenlendi. 

? Irak, Türkiye’yi bombard?mandan suçlu tuttu ve Güvenlik Konseyi’ne ?ikayette bulundu. Erdo?an, ülkesinin sald?r?da parma?? oldu?unu reddederek, bunu iki ülke aras?ndaki ili?kilere zarar vermeyi amaçlayan bir terör eylemi olarak de?erlendirdi.

? Erdo?an, Duhok sald?r?s?n? terör örgütü PKK’n?n ola?an operasyonlar?ndan biri olarak de?erlendirdi. 

? ?HA’lar Kuzey Irak’taki bir Türk ordusu kamp?n? hedef ald?. 

?Musul’daki Türk konsoloslu?una füzeyle sald?r? düzenlendi. Ba?dat yönetimi, Ankara’dan güçlerini topraklar?ndan çekmesini talep etti. 

? ?ii Koordinasyon Çerçevesi, resmi ba?bakan aday? olarak Muhammed ?iya el-Sudani’yi oy birli?iyle kabul etti. 

? Irak, ?ran taraf?n? Prens Muhammed bin Selman’?n halka aç?k müzakereleri yürütmeye davet etti?i konusunda bilgilendirdi. 

? Instagram platformu, Ha?di ?abi’nin resmi hesab?n? sildi. 

? Irak Petrol Bakanl???, haziran ay? gelirlerinin 11 milyara ula?t???n? duyurdu. 

? IKBY, geçen haziran ay?nda yakla??k 15 milyon varil ham petrol ihraç etti ve bir milyar 800 milyon dolar?n üzerinde mali gelir elde etti.

? Irak, ExxonMobil’in Qurna 1 sahas?ndaki 300 milyon dolara kadar olan hissesini sat?n ald?.

? IKBY’de bir gaz sahas? bir ayda dördüncü kez hedef al?nd?. 

? Ürdün Kral? Abdullah, ülkesinin s?n?rlar?n?n ?u anda ?ran ba?lant?l? milisler taraf?ndan sald?r? alt?nda oldu?unu belirtti.

? Kaz?mi, istihbarat servisi ba?kan? olarak ofis müdürü Raed Jouhi’yi atad?. 

? Sadr Hareketi’nin takipçileri, Muhammed ?iya el-Sudani’nin ba?bakan adayl???n? protesto etmek için Irak parlamentosunu bast?. 

?Kudüs Gücü komutan? Ba?dat’a gelerek ?ii Koordinasyon Çerçevesi liderleriyle görü?tü. 

? 291 gündür hükümetin kurulamad??? Irak, Guinness Rekorlar Kitab?’na hükümetsiz en uzun ülke olarak ad?n? yazd?rd?. 

Siyaset gündemi: 

• ABD Ba?kan? Joe Biden’?n ve Körfez ülkeleri, Ürdün, M?s?r ve Irak liderlerinin kat?l?m?yla  Suudi Arabistan’da Cidde Güvenlik ve Kalk?nma Zirvesi düzenlendi. 

Zirvenin sonunda ortak bir Körfez-ABD bildirisi yay?mland?. Bildiride, Körfez ülkeleri ile ABD aras?ndaki stratejik ortakl???n önemi vurgulan?rken, Suudi Arabistan D??i?leri Bakan?, ?srail ile herhangi bir savunma ittifak? yap?ld???na ili?kin söylentileri reddetti.

Körfez ??birli?i Konseyi ve ABD liderleri zirvenin oturum aralar?nda yapt?klar? ortak aç?klamada, bölgenin güvenlik ve istikrar?n? koruma, bölgesel gerilimleri yat??t?rma, bölgesel savunma, istihbarat i?birli?ini derinle?tirme ve güvence alt?na alma taahhütlerini beyan etti. Körfez bölgesinin tüm kitle imha silahlar?ndan ar?nm?? olmas?n? sa?lamaya yönelik desteklerini teyit ederek, deniz nakliye yollar?n?n özgürlü?ü, güvenli?i ve istikrar?na vurgu yap?ld?. 

• Sadr Hareketi’nin lideri Mukteda es-Sadr’?n ça?r?s?n? yapt??? “toplu namaz” 15 Temmuz’da Ba?dat’?n Sadr ?ehri bölgesinde k?l?nd?. 

Sadr vaaz?nda, Ha?di ?abi’nin Irak topraklar?n? DEA?’tan kurtaramayaca??n? vurgulayarak, Irak halk? olmasayd? vatan?n özgürle?tirilemeyece?ini belirtti. Ha?di ?abi milislerinin, kurtar?lan bölgelerden uzak tutulmas?n?n zorunlulu?una vurgu yapt?.

Sadr, siyasilere yönelik konu?mas?nda eskiden denenmi? olan? tekrardan denemenin sonuç getirmeyece?ini ifade etti. Sadr Hareketi’nin Meclis’teki temsilcilerinin istifas?n?n ard?ndan ba?bakanl?k görevini üstlenme ihtimali olan eski Ba?bakan Nuri el-Maliki’ye at?fta bulunan Sadr, önceki y?llarda teröristlerin ele geçirdi?i Saklaviya ve Spyker ?ehirlerinde ya?anan katliamlar?n tekrar edebilece?i uyar?s?nda bulundu. 

Sadr hutbesinde, “Ben ?ii merciinin sözcüsü de?ilim ama istisnas?z tüm politikac?lara kap?lar?n? kapatt???n? biliyoruz ve bu tüm politikac?lara hakarettir” ifadelerini kullanarak, tüm siyasilerin d?? e?ilimlere sahip oldu?unu vurgulad?. 

Sadr’?n toplu Cuma namaz? k?lma ça?r?s?, babas? Muhammed Muhammed Sad?k es-Sadr’?n Kûfe camisinde ilk toplu Cuma namaz?n?n k?l?nmas?n?n y?l dönümüne denk geldi. Ayr?ca hareketin sosyal medya platformlar?nda “Haz?r?z” ?eklinde ba?lat?lan hashtagin yay?lmas?yla, toplu namaz ça?r?s? gayriresmi bir ?ekilde yay?ld?.  

• Irak’?n eski Ba?bakan? ve “Kanun Devleti” koalisyonu lideri Nuri el Maliki’ye atfedilen, ülkede etkile?im ve iç tepkilere yol açan s?z?nt?lar devam ediyor. Dördüncü s?z?nt?da Maliki, Sadr Hareketi’nin lideri Mukteda es-Sadr’? hedef alarak Irak’ta bir sonraki a?aman?n çat??ma ve sava? olaca?? konusunda uyar?da bulunuyor. 

Maliki, s?zd?r?lan kay?tta ülkede bir sonraki sava? a?amas?nda Sadr’?n kan istedi?ini savunarak kendisinin de Ba?bakan Mustafa Kaz?mi’ye orduya ve polise güvenmedi?ini ifade ediyor. Kay?tta, “Herkes kendini savunacak, ben de kendimi savunaca??m ve tanklar?m?z, z?rhl? araçlar?m?z, insans?z hava araçlar?m?z var ve Maliki’nin etkilenmesi halinde Ben-i Malik a?ireti müdahale edecek” ifadeleri yer al?yor. 

Maliki, Mukteda es-Sadr, Kürdistan Demokrat Partisi lideri Mesut Barzani ve Irak parlamentosu ba?kan? Muhammed el-Halbusi projesinin dü?memesi halinde, Irak’?n içinden ç?kamayaca?? y?k?c? bir sava??n e?i?ine gelece?ini belirtti. Maliki, “Projelerini çökertmeyi ba?arabilirsek Irak ayakta kal?r, ba?aramazsak Irak k?rm?z? çembere girer” diye konu?tu. 

Maliki’ye atfedilen bu kay?tlar, ABD’de ikamet eden Irakl? bir gazeteci taraf?ndan servis edildi. S?z?nt?lara ili?kin halen istihbarat servisinin ba??ndaki Kaz?mi’nin de parma?? oldu?u suçlamalar? yöneltildi. 

S?z?nt?lar, Sadr Hareketi’nin temsilcilerinin istifas?n?n ard?ndan Maliki’nin ba?bakanl?k pozisyonunu devralma olas?l???n?n artmas?n?n ard?ndan kritik bir zamanda gerçekle?ti.

S?z?nt?lara yan?t olarak Irak’taki Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, eski Ba?bakan Nuri el-Maliki’ye “siyasi i?lerden uzak durmas?” ya da “yarg?ya teslim olmas?” tavsiyesinde bulundu. Sadr, ?ii Dava Partisi ile müttefik tüm siyasi olu?umlara ve Maliki a?iretinin önde gelen isimlerine bu suçlamalar? ortak bir ?ekilde k?nama ça?r?s? yaparak, “fitne ate?inin söndürülmesi” gerekti?ini söyledi. Öte yandan, Sadr destekçileri, Nuri el-Maliki’ye kar?? Sadr ?ehri, Nas?riye, Maysan ve Basra’da gösteri yapt?.

Londra merkezli yay?n yapan El Arab gazetesi, s?z?nt?lar?n Maliki’yi yaln?z b?rakt???n? kaydetti. Gazeteye göre, ?ii Koordinasyon Çerçevesi’nin bile?enleri Maliki’den kopmak ve onsuz bir çözüm yolu aramak durumunda. Ayr?ca Maliki’nin elindeki güçlü kozlardan biri olan Ha?di ?abi de tarafs?z olmak durumunda kalabilir. Hatta örgütü güçlendiren ?ran dahi Ha?di ?abi’ye bir alternatif aramak zorunda kalabilir. 

Ayn? durum, bir sonraki müzakerelerde kendisini temsil edecek yeni bir yüz aramak zorunda kalacak olan Dava Partisi için de geçerlidir.

?ii Koordinasyon Çerçevesi, Ulusal Hikmet Hareketi ba?kan? Ammar el-Hekim, Asaib Ehlil Hak Genel Sekreteri Kays Hazali, Yüksek Konsey Ba?kan? Humam Hamoudi ve Fazilet Partisi’nin temsilcisi Abdul Sada al-Fraiji’yi içeren ba?bakanl?k adaylar?n?n belirlenmesi için komite olu?turmu?tu. 

Komite toplant?s?ndan sonra, adaylar?n isimlerinin Kanun Devleti koalisyonu lideri Nuri el-Maliki’nin sundu?u isimlerin ikiye dü?ürülmesine karar verdi. Bu isimler Muhammed ?iya el-Sudani ve Ali ?ükri. 

Di?er iki aday olan Kas?m al-Araji ve Faleh el-Fayyad ise Fetih ?ttifak? lideri Hadi al-Amiri taraf?ndan sunuldu. Ancak Kas?m al-Araji bu adayl?ktan müsaade istedi. Daha sonra, ?ii Koordinasyon Çerçevesi oy birli?iyle Muhammed ?iya el-Sudani’yi resmi ba?bakan aday? olarak oylad?.

• Muhammed ?iya el-Sudani kimdir?

Muhammed ?iya el-Sudani’nin ad?, Ekim 2019’da ba?layan protestolarla birlikte an?lmaya ba?lad?.

Bu protestolar Adil Abdülmehdi’yi görevinden istifa etmeye zorlad???nda, Muhammed ?iya el-Sudani de dahil olmak üzere birçok isim öne sürülmü?tü.

Ancak göstericilerin ve Sadr Hareketi’nin lideri Mukteda es-Sadr’?n reddetmesi, o dönemde Sudani’nin parlamas?na engel oldu. Sadr, Sudani’nin adayl???na kar?? ç?karsa ayn? senaryonun tekrarlamas? mümkün. Sudani, hükümeti kurmay? ba?arsa bile, uzun süre görevde kalabilece?inin garantisi yok.

1970 do?umlu Muhammed ?iya Sabbar Hatem el-Sudani, 1992 y?l?nda Ba?dat Üniversitesi’nden ziraat bölümünden mezun oldu. ?ii Dava Partisi’ne mensup bir aileden gelen Sudani, 2003’ten sonra pek çok görevde bulundu:

• Dava Partisi’nden Amara ?ehrinin belediye ba?kan?, 2004.
• Maysan ?l Meclis Üyesi, 2005 – 2009.
• Maysan Valisi, 2009.
• ?nsan Haklar? Bakan?, 2010.
• Ulusal Hesap Verebilirlik ve Adalet Komisyonu Ba?kan?, 2011-2012. 
• Tar?m Bakan? / Milletvekili, 2013. 
• Siyasi Tutuklular Kurumu/Vekaleten ba?kan, 2014-2015. 
• Göç ve Yerinden Edilme/Vekaleten ba?kan, 2014. 
• Çal??ma ve Sosyal ??ler Bakan?, 2014.
• Çocuk Esirgeme Kurumu Ba?kan?.
• 2014-2015 Maliye Bakan? / Vekaleten, 2014-2015. 
• Ticaret Bakan? / Vekaleten, Ekim 2015’ten beri görevde.

• Irak’ta siyasi ve güvenlik arenas?nda gerilim devam ederken, ?ii liderler ve a?iret ?eyhleri, Maliki ile Sadr aras?nda uzla?ma çabalar?na öncülük etmeye çal???yor.

Maliki’nin s?zd?r?lan ses kay?tlar?n?n ard?ndan Irak’taki durumun ciddiyetini göz önünde bulunduran Hizbullah, ?ran taraf?yla koordineli olarak h?zl? bir ?ekilde harekete geçti ve Sadr Hareketi’nin lideri Mukteda es-Sadr’? sakinle?tirmek için onunla yak?ndan ilgili isimlerin yer ald??? bir heyet gönderdi.

Son birkaç gün içinde Hizbullah ile ?ran büyükelçisi, Maliki ve Sadr aras?nda patlak verebilecek silahl? bir çat??may? durdurmak için geçici çözümler bulmak üzere iki taraf ile yo?un temaslar gerçekle?tirdi. 

?ran’?n Ba?dat Büyükelçisi Muhammed Kaz?m el-Sad?k da krizden ç?k?? yolu bulmak için kayda de?er bir hamle yaparak, Maliki’nin geçici olarak Tahran’a gitmesini önerdi.

• ?ran D??i?leri Bakanl??? Sözcüsü Nas?r Kenani, ülkesinin Suudi Arabistan ile müzakere yürütmesini memnuniyetle kar??lad???n? vurgulayarak; bir sonraki turun resmi, siyasi ve bilimsel bir ?ekilde devam etmesi için gerekli zeminin sa?land???n? ifade etti. Kenani, Ba?dat’?n çabalar? ve olumlu rolü için te?ekkürlerini yineledi. Bu ba?lamda, Tahran ile Riyad aras?nda Ba?dat’ta gerçekle?tirilen be? tur müzakerenin olumlu geçti?inin alt?n? çizdi.

Kenani, haftal?k bas?n toplant?s?nda Irak D??i?leri Bakan? Fuad Hüseyin’in ?ranl? mevkida?? Hüseyin Emir Abdullahiyan ile telefon görü?mesi yapt???n? ifade etti. Görü?mede, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’?n Tahran ve Riyad aras?ndaki siyasi ve aç?k diyalo?u memnuniyetle kar??lad???n? belirtti. 

?ranl? ve Suudi yetkililer, Nisan 2021’den bu yana Irak’?n ba?kenti Ba?dat’ta iki ülke aras?ndaki sorunlar? çözmek için köprü kurmak ve diplomatik ili?kileri eski haline döndürmek için çe?itli müzakereler düzenliyor.

• Irak, seçimlerden sonra en uzun siyasi “durgunluk” dönemini ya??yor. 291 gün geçmesine ra?men yeni hükümet kurulamad?. ?u ana kadar devam eden siyasi bölünme nedeniyle, hükümetin yak?n zamanda kurulaca??na dair bir emare de görünmüyor. Ekim ay?nda yap?lan seçimlerin üzerinden 9 aydan fazla süre geçmesine ra?men, cumhurba?kan? ve ba?bakan? seçmekle görevli milletvekilleri herhangi bir konuda anla?maya yakla?mad?.

Siyasi felç nedeniyle Irak’ta 2022 genel bütçesi ortaya konulamad?. Çok ihtiyaç duyulan altyap? projeleri ve ekonomik reformlar için harcamalar durdu. Bu durum, Ba?dat’?n yüksek ham petrol fiyatlar? nedeniyle rekor petrol gelirleri elde etmesine ra?men, hizmet ve istihdam eksikli?i artm?? durumda. 

Güvenlik gündemi:

IKBY ile Türkiye s?n?r?nda bulunan Zaho kentindeki bir tatil beldesine kimli?i belirsiz bir taraf sald?r? düzenledi. Düzenlenen bombard?manda 9 ki?i hayat?n? kaybetti, 33 ki?i de yaraland?.

Sald?r?n?n ard?ndan Irak D??i?leri Bakanl???, Ba?dat’taki Türk büyükelçisini ça??rd? ve kendisine sert bir ifadeyle, ülkesinin güçlerini Kuzey Irak’tan çekmeye ve olay için resmi bir özür sunmaya ça??rd?.

Türk D??i?leri Bakanl??? ise sald?r?n?n Türk ordusundan kaynaklanmad???n? belirterek, Irak hükümetini sald?r?n?n arkas?ndaki gerçek failleri durdurmak için i?birli?i yapmaya ça??rd? ve gerçe?in ortaya ç?kmas? için tüm ad?mlar? atmaya haz?r oldu?unu vurgulad?. Aç?klamada, Türkiye’nin sivilleri hedef alan her türlü sald?r?ya kar?? oldu?unun alt? çizildi.

Sald?r?, ?ran, Türkiye ve Rusya’n?n kat?l?m?yla gerçekle?tirilen Tahran zirvesinden bir gün sonra ya?and?. Zirvede, ?ran ve Rusya taraf?n?n Türkiye’yi Irak ve Suriye’deki rolünden vazgeçmeye ikna edemedi?i görüldü.

Bu arada IKBY’nin Duhok ilinin kuzeyindeki Amadiye ilçesine ba?l? Bamerne kasabas?nda Türk ordusuna ait askeri üsse iki insans?z hava arac? taraf?ndan sald?r? düzenlendi.

Üste bulunan güçler, iki ?HA’dan birini dü?ürmeyi ba?ard?. Di?er ?HA ise üssün havaliman?na dü?tü. Olayda Türk ordusu mensuplar?ndan yaralanan olmad?. 

Musul’un kuzeydo?usundaki Türk konsoloslu?una 4 füze ile sald?r? düzenlendi. Sald?r?da herhangi bir kay?p veya hasar ya?anmad?. Bu arada Irak D??i?leri Bakan? Fuad Hüseyin, BM Güvenlik Konseyi’ni Türkiye’nin Irak’taki tüm güçlerini geri çekmesini zorunlu k?lacak bir karar ç?karmaya ça??rd?.

Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’ndeki temsilcisi, sald?r?n?n arkas?nda PKK’n?n oldu?unu ifade ederek; ülkesinin Irak’? ya da ba?ka hiçbir ülkeyi terör sald?r?lar?n?n rampas? olarak kabul etmedi?ini ifade etti. Türk temsilci, Irak ile ili?kilerinin zarar görmesini istemediklerinin alt?n? çizdi. 

?ii Dava Partisi, Irak’?n güneyindeki Dikar’da meydana gelen iki silahl? sald?r?n?n arka plan?nda önlem almalar? için üyelerine acil bir uyar?da bulundu.

Dava Partisi ve di?er parti liderlerine ba?ta Zikar olmak üzere tüm illerde tedbir almalar? ve kendilerine yönelik silahl? sald?r?lara kar?? dikkatli olmalar? için talimat verildi.

Bu uyar?, Dava Partisi’nin biri Temsilciler Meclisi üyesi, di?eri ise Irak Savunma Bakanl???’ndan emekli bir temsilcisine yönelik Zikar bölgesinde düzenlenen iki silahl? sald?r?n?n ard?ndan yap?ld?. 

Bu geli?me, Dava Partisi Genel Sekreteri ve Kanun Devleti koalisyonu lideri Nuri el-Maliki’nin Mukteda es-Sadr’? hedef ald??? ses kay?tlar?n?n yay?lmas?n?n ard?ndan t?rmanan anla?mazl?k devam ederken ya?and?. 

Süleymaniye vilayetinin Çemçemal ilçesinde bulunan Kor Mor gaz sahas?na bir ay içinde dördüncü kez sald?r? düzenlendi. Saha, 3 Katyu?a roketiyle hedef al?n?rken, bölgedeki petrol ve gaz sahalar? geçti?imiz aylarda benzer sald?r?lara tan?k olmu?tu. 

Gaz sahas? Kerkük ve Süleymaniye ?ehirleri aras?nda, IKBY taraf?ndan yönetilen bir bölgede bulunuyor. Son haftalarda, IKBY’deki yak?t üretim tesisleri, roketlerle hedef al?n?yor. Hiçbir taraf sald?r?y? üstlenmedi. Ancak kan?tlar, bu silahlara sahip olan ve bölge s?n?rlar?nda varl?k gösteren ve daha önce Erbil havaalan?n? ve bölgedeki ABD konsoloslu?unu hedef alan ?ran taraf?ndan finanse edilen silahl? gruplara i?aret ediyor. Sald?r?lar?n nedeni, Federal Mahkemenin bölgenin petrol ihracat?n? engelleme karar?n?n ard?ndan bölge yönetimine petrol ihracat?n? durdurmas? için bask? yapmak olmas? muhtemel, ancak bölge yetkilileri karara uymad?.

Ürdün Kral? II. Abdullah, ?ran’?n ülkesine yönelik tehdit olu?turdu?u konusunda uyar?da bulundu. Üstelik bu, Kral Abdullah’?n ilk uyar?s? da de?il. Ürdün, y?llard?r Orta Do?u’da, ?ran taraf?ndan, kendi s?n?rlar? ile Akdeniz aras?nda Irak, Suriye, Lübnan, Filistin hatta belki de Ürdün topraklar?n? içine alacak bir “?ii hilali” projesinin ortaya ç?kmas? konusunda uyar?da bulunuyordu. Kral Abdullah, o dönemde Kas?m Süleymani liderli?indeki Devrim Muhaf?zlar? Kudüs Gücü’nün kontrolü alt?ndaki ?ran’?n milis a??ndan bahsediyordu.

Bu tarihi uyar?dan bu yana, ?ran’?n ‘?ii hilali’ndeki hedeflerinin ço?una fiilen ula??ld?. Stratejik olarak, IKBY hariç Irak genel olarak Ha?di ?abi, Irak “Hizbullah” tugaylar?n?n ve di?er ?ranl? milislerin k?skac?nda. Suriye’nin ço?unlu?u ise Esed rejimi ve Devrim Muhaf?zlar?’n?n kontrolünde ve Lübnan Hizbullah’?n eline geçti. ?ii hilali pratik bir gerçeklik haline geldi ve ?ran, Orta Do?u’nun bu bölgesinin d???ndaki ülkelere, özellikle de Arap Yar?madas?’na sald?rmaya haz?rlan?yor. Ancak söz konusu hilalden bir Arap ülkesi hala ?ran ?emsiyesinin d???nda.

Kral Abdullah, geçen haftalarda ülkesinin s?n?rlar?n?n art?k ?ran ba?lant?l? milislerin sald?r?lar?na maruz kald???n? duyurmu?tu. Bu tehlikeli aç?klama, 1970’den beri d?? sava?a kat?lmam?? bir Arap ülkesi için birçok soruyu gündeme getiriyor. Eski Suriye Cumhurba?kan? Haf?z Esed, Ürdün’deki iç sava?a silahl? örgütleri desteklemek için müdahale etmi?ti. Ürdün, onlarca y?ld?r benzeri görülmemi? bir istikrar ya?ad? ve Arap Bahar? olaylar?ndan parçalanmadan ç?kmay? ba?ard?. 

Ürdün’ün Irak ve Suriye s?n?rlar?nda bulunan silahl? gruplar?n ço?u ?ran’a ba?l?. Irak taraf?nda Ha?di ?abi gruplar? ve ba?lant?l? gruplar yayg?nken, Suriye taraf?nda Esed rejimine ba?l? silahl? gruplar?n yan? s?ra Afganistan ve Pakistan’dan unsurlar da dahil olmak üzere ?ran’a sad?k ?ii milisler var. Lübnan Hizbullah? ve ?ran Devrim Muhaf?zlar? güçlerinden de birlikler mevcut. 

Bu bölgeleri kontrol eden milisler, yerel kaçakç?l?k çetelerini silahland?r?yor, donat?yor ve onlar? Ürdün’ün içlerine do?ru iterek karga?a ve kaosa yol aç?yor. Peki bu milisler neden Ürdün s?n?rlar?nda hareket ediyor?

Bunun nedeni, Tahran’?n Orta Do?u’da, bir ba?lang?ç ??olarak ilk a?amada ?ii Hilali ve Yemen’i kontrol etmek gibi net stratejik hedeflerinin olmas?. Bu ba?lamda, Ürdün jeopolitik olarak ?ran’?n iki ana hedefi aras?nda yer al?yor. Stratejik olarak ?ii Hilali tamamland?ktan ve adan?n tamam? üzerinde hakimiyet sa?lanmadan önce ?ran, geni?lemesinin ilk bölümünü tamamlamak için Ürdün’ü zay?flatmak ve bölgesel konumunu a?a?? çekmek için çal??acakt?r. Ürdün, ?ranl?lar?n tarihi ve ideolojik arzusu olan Biladü’? ?am, Mezopotamya, Filistin ve Hicaz aras?ndaki tarihi bir kav?akta yer almaktad?r. Ürdün’ü kontrol eden, s?n?rlar? ele geçirir ve böylece tüm bu ülkelere geçi?leri kontrol eder.

• Sadr Hareketi’nin destekçileri, Muhammed ?iya el-Sudani’nin ba?bakanl?k adayl???n? reddetmek için 27 Temmuz ak?am? Ye?il Bölge’ye bask?n düzenledi.

Tahrir’deki kitlesel gösterilerden yakla??k 2 saat sonra protestocular, beton bloklar? ve bariyerleri dü?ürerek parlamento binas?na girdiler ve Ye?il Bölge’ye do?ru Cumhuriyet Köprüsünü geçtiler.

Sadr hareketi’nin lideri Mukteda es-Sadr, bu gösteriyi bir reform devrimi, adaletsizlik ve yolsuzlu?un reddi olarak nitelendirdi ve göstericilerin “bozguncular? korkuttuklar?n?” ifade ederek destekçilerine evlerine dönme ça?r?s? yapt?. Sadr, bozguncular?n inatlar?n? sürdürmeleri halinde gösterilere müdahale etmeyece?ini belirtti. 

?ii Koordinasyon Çerçevesi, gösterileri ele almak için bir toplant? düzenledi. Toplant?n?n ard?ndan yay?mlanan bildiride, Sudani ba?kanl???ndaki hükümeti kurmaya kararl? olduklar? ifade edildi. 

Ba?bakan Mustafa Kaz?mi ise göstericilere, protestolar?n? bar??ç?l bir ?ekilde sürdürme ve kamu mal?n? koruma ça?r?s? yapt?. Cumhurba?kan? Berham Salih de, göstericileri sükûnete ve sa?duyuya ça??rd?.

Bu arada, ?ran Devrim Muhaf?zlar? Kudüs Gücü Komutan? ?smail Kani, Ba?dat’a geldi ve mevcut siyasi geli?meleri görü?mek üzere ?ii Koordinasyon Çerçevesi liderleriyle bir toplant? düzenledi.

Ye?il Bölge’nin ve parlamento binas?n?n göstericiler taraf?ndan bas?lmas? nedeniyle Ye?il Bölge’nin d???nda gerçekle?tirilen toplant?da, Kani’ye Çerçeve bildirisinin içeri?i hakk?nda da bilgi verildi.

Çerçeve liderleri toplant? s?ras?nda Muhammed ?iya el-Sudani’nin ba?bakanl?k görevine aday gösterilmesine ba?l?l?klar?n? teyit etti. Ancak Sudani’nin adayl???n? geri çekmesini talep etmesi durumunda bu konuyu yeniden gözden geçirmesine kap? araland?. 

Kani’nin ?ii nüfuzunu yeniden düzenlemek ve uzla??ya dayal? bir hükümet kurmak için Ba?dat’a yapt??? ziyaretlerin tekrarland??? biliniyor, ancak giri?imleri amac?na ula?amad?.

Ekonomi Gündemi:

• Birle?mi? Milletler Kalk?nma Program? taraf?ndan yay?mlanan bir raporda, Rusya’n?n Ukrayna’y? i?galini takip eden haftalarda yükselen g?da ve enerji fiyatlar?n?n bir sonucu olarak dünya çap?nda 71 milyon insan?n yoksulluk içinde ya?ad??? belirtildi.

 Enflasyondan en çok etkilenen ülkeler aras?nda Haiti, Arjantin, M?s?r, Irak, Türkiye, Filipinler, Ruanda, Sudan, Kenya, Sri Lanka ve Özbekistan yer al?yor. Rapor ayr?ca en dü?ük yoksulluk s?n?r?nda ya?ayan ülkeler olan Afganistan, Etiyopya, Mali, Nijerya ve Yemen gibi yerlerde vatanda?lar?n daha zor durumda oldu?unu kaydetti. 

• Irak Elektrik ve Petrol Bakanl?klar?, Suudi Arabistan’?n ev sahipli?inde düzenlenen Cidde Güvenlik ve Kalk?nma Zirvesi’nin oturum aralar?nda Suudi Arabistan ile elektrik ara ba?lant?s? için iki anla?ma imzalad?. 

Anla?ma, Kuveyt’teki otorite istasyonundan Güney Irak’taki Fao istasyonuna elektrik ara ba?lant? hatlar?n?n in?as?n? ve Güney Irak’a Körfez ??birli?i Konseyi ülkelerinden yakla??k 500 megavat enerji tedarik edilmesini içeriyor.

?n?a edilecek yeni elektrik enterkonneksiyon hatlar?n?n yakla??k 24 ay sürmesi ve toplam 1800 megavat kapasite ile çal??mas? bekleniyor.

• Küresel gemi takip ?irketi (tankertrackers), IKBY’nin geçti?imiz haziran ay?nda yakla??k 15 milyon varil ham petrol ihraç etti?ini ve bunun bir milyar 800 milyon dolardan fazla finansal gelir getirdi?ini ortaya koydu.

IKBY’den yap?lan petrol ihracat?n?n haziran ay?nda günlük 494 bin 553 varil; ayl?k 14 milyon 836 bin 586 varil oldu?unu belirten ?irket, “7 ülke IKBY’den ham petrol al?yor. Bunun yüzde 88’i Yunanistan, ?talya, Ukrayna ve Türkiye’ye sat?l?yor. Bir varil petrol fiyat? 122,74 dolardan sat?l?yor” ifadelerine yer verdi. 

• Irak Petrol Bakan? ?hsan Abdulcabbar, National Oil Company’nin Bat? Kurna-1 sahas?n?n ana operatörü ExxonMobil’in 300 milyon dolara kadar olan hissesini sat?n alaca??n? ve anla?man?n bir sonraki bütçeye dahil edilece?ini aç?klad?. Maliye Bakanl???’na sunulan ekonomik fizibiliteye göre miktar?n, üretim ve ihracat kârlar?n?n elde edilmesinden iki y?l sonra geri kazan?laca??n? kaydetti. 

Bat? Kurna-1 sahas?n?n 2010 y?l?nda ABD ?irketi taraf?ndan geli?tirilip geni?letildi?ini, petrol rezervlerinin yakla??k 8,5 milyar varil olarak tahmin edildi?ini ve günde ortalama 300 bin varil üretti?ini belirtmekte fayda var.

Irak’?n resmi verilerine göre, ExxonMobil saha geli?tirme sözle?mesinin yüzde 60′?na sahipken, Irak Ulusal Petrol ?irketi yüzde 25’e ve Royal Dutch Shell yüzde 15’ine sahipti.