Suriye’deki Uluslararas? Ç?kar Haritas?

Hasan Al-Shaghel

G?R??

Büyük güçler politikalar?n? ulusal ç?karlar?na ve ulusal güvenli?ine uygun olarak belirler. Buna göre, daha az güçlü ülkelere, do?al kaynaklar?na, co?rafi ?artlar?na, ekonomik ve stratejik durumuna göre müdahale eder. (Zay?f ülkeleri i?gal veya askeri hakimiyet derecesine kadar ilerleyebilir)

Bu ba?lamda, siyasi co?rafya faktörleri, uluslararas? taraflar?n ç?karlar?, hedefleri ve ulusal ç?karlar? ile orant?l? olarak birçok de?i?ikli?e tan?k olan Suriye’deki uluslararas? müdahalenin ana katalizörüdür.

Bu çal??mada, ba?ta Amerika Birle?ik Devletleri, Rusya, ?ran ve Türkiye olmak üzere Suriye’ye müdahale eden uluslararas? taraflar?n ç?karlar?n?n temel al?nd??? jeopolitik faktörleri ele al?yoruz.

Uluslararas? haritada Suriye’nin co?rafi önemi

Suriye, dünya ülkelerine, özellikle de Avrupa ülkelerine önemli bir deniz eri?imi olan Akdeniz’in do?u ucunda yer almaktad?r. Bu da uluslararas? haritada co?rafi önemi olan ve ça?lar boyunca büyük ülkelerin göz dikti?i bir ülke olmas?na yol açm??t?r.

Ayr?ca, Suriye k?y?lar? co?rafi olarak uluslararas? bir su koridoru olan Süvey? Kanal?’na yak?nd?r.  Buna ek olarak Suriye’nin kuzeyi, Avrupa k?tas?na kara liman? olan Türkiye ile s?n?r kom?udur. Ayr?ca Suriye, Türkiye ve Arap Körfezi ülkeleri aras?nda hayati bir ticaret koridorudur. Do?uda Irak ile, güneyde Ürdün ve Suudi Arabistan ile s?n?r kom?usu olan Suriye, petrol ve gaz gibi enerji kaynaklar? üreten ve tüketen ülkeler aras?nda hayati bir su ve kara koridoru haline getirmi?tir.

Suriye’nin Do?al Kaynaklar?

Suriye, do?al kaynaklar? az olmas?na ra?men çe?itlili?i ile öne ç?kan bir ülke. Petrol rezervleri yakla??k 2,5 milyar varil oldu?u için dünya petrol üretiminde 27. s?rada yer al?yor. Devrim öncesi günlük üretim günde 400 bin varil oldu?u Suriye’de petrol üretimi, 88-90 milyon varil oldu?u tahmin edilen küresel üretimin yüzde 0.18’ini olu?turuyor. Petrol kuyular? Haseke ve Deyrizor bölgelerinde yo?unla??yor.

ABD Jeolojik Ara?t?rmalar? Merkezi, 2010 y?l?nda Akdeniz’deki do?algaz rezervlerine ili?kin yapt??? aç?klamada, bölgede 122 trilyon metreküp gaz ve 107 milyar varil petrol rezervi bulundu?unu belirtti. Ara?t?rma, rezervlerin ço?unun ?u ülkelerin münhas?r ekonomik bölgelerinde yo?unla?t???n? göstermektedir: M?s?r, Yunanistan, Kuzey ve Güney K?br?s ve i?gal alt?ndaki Filistin.

ABD Jeoloji Ara?t?rmalar? Merkezi’ne göre, Suriye k?y?lar?nda çok az miktarda gaz bulunuyor. Di?er do?al kaynaklara gelince, önemli miktarda fosfat bulunan Suriye, fosfat üretiminde dünyada 9. S?rada yer al?r. Humus bölgesinde yo?unla?an, 2.6 milyon ton olarak tahmin edilen fosfat üretiminin ço?u ihraç ediliyor.

Jeopolitik Devletlerin Çeki?meye Dahil Olmas?

Çeki?menin çe?itli taraflar?, karma??k co?rafi, politik ve ekonomik gerekliliklerin bir sonucu olarak Suriye krizine (uluslararas?la?mas?ndan sonra) dahil oldu. Çeki?meye dahil olan her bir taraf?n, gerçekle?tirmeyi amaçlad??? bir vizyonu ve görü?ü bulundu?u gibi; Suriye topraklar?n?n bir k?sm?n? kontrol etmek veya baz? bölgelerdeki siyasi kararlar üzerinde hegemonya sa?lamak.

Bu ülkelerin çeki?meye dahil olma nedenlerini jeopolitik kurallar çerçevesinde incelerken, her ülkenin gereklilikleri ve s?n?rlar? meseleye aç?kl?k kazand?r?yor.

1- Rusya

1971’de So?uk Sava? s?ras?nda, Sovyetler Birli?i hükümeti Suriye hükümeti ile Akdeniz’deki Sovyet filosunun finansman noktas? olma amac?yla Tartus ?ehrinde askeri bir üs in?a etmek için anla?ma imzalad?. 1991’de Sovyetler Birli?i’nin çökmesiyle Rus kuvvetleri askeri üssü terk etti, ancak Putin döneminde, Suriye hükümetiyle askeri üssü yeniden faaliyete geçirmeyi içeren bir anla?ma imzalayarak bölgeye geri döndüler.

30 Eylül 2015’te Rus güçleri, terör örgütlerini vurma gerekçesiyle rejimin yan?nda Suriye’ye askeri müdahaleye ba?lad?.

22 Nisan 2019’da, Suriye hükümeti Rusya’n?n Suriye’deki Tartus Liman?’n? 49 y?l boyunca kiralad???n? aç?klad?. 1.2 milyon metrekarelik su havzas? ve 1.8 milyon metrekarelik depolama alan? ile 3 milyon metrekarelik bir alan? kaplayan liman, Suriye’nin en büyük limanlar? aras?nda.

Suriye’deki Rus hakimiyetinin Belirleyici Faktörleri 

2008 y?l?nda, Rusya, bölgedeki Rus az?nl?klar? bahane ederek Gürcistan’a sava? açt?. Ancak bu sava??n as?l nedeni Hazar Denizi’nden Avrupa’ya (Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye) uzanan ‘Nabucco’ Do?algaz Boru Hatt? projesini önlemekti. Bu ba?lamda gözlemciler, Moskova’n?n Suriye’ye müdahalesinin nedenlerinden birinin Arap Körfezi ülkelerinden Suriye ile Türkiye’ye; oradan da Avrupa’ya uzanan boru hatt? projelerini önlemek oldu?unu dü?ünüyor.

1991 y?l?nda Sovyetler Birli?i’nin da??lmas?ndan ve tüm ülkelerin (Litvanya, Estonya, Letonya ve Ukrayna) Kuzey Atlantik Antla?mas? Örgütü’ne (NATO) kat?l?m?ndan, ABD güçlerinin Afganistan ve Irak’a girmesinden ve Rusya s?n?r?na NATO hava savunma sistemlerinin kurulmas?n?n ard?ndan Rusya, NATO güçleri taraf?ndan ‘yar? ku?at?lm?? bir ülke’ haline geldi.

Moskova’y? müdahaleye iten jeopolitik faktöre gelince, 17.075.200 km’lik bir alana sahip olan Rus co?rafyas?n?n do?as?n? anlamak gerekir. Dünyan?n en büyük ülkesi olan Rusya’n?n topraklar? Asya ve Avrupa k?talar? aras?nda uzan?yor. Bu kadar büyük olmas?na ra?men neredeyse kapal? bir devlet olan Rusya, co?rafi konumundan dolay? yap?sal bir kusurdan muzdarip. Kuzey s?n?r?nda, liman in?a edilemeyen Arktik Okyanusu, do?uda tek bir liman bulunan Japonya Deniz, bat?da Balt?k ülkeleri (Estonya, Letonya ve Litvanya) taraf?ndan denetlenen Balt?k Denizi ve Danimarka’n?n hakimiyetindeki Oresund Bo?az? yer al?yor. Tüm bu faktörler Moskova’n?n Atlantik Okyanusu’na geli?inin önünde bir engel te?kil ederken; güneyden kapal? bir su havzas? olan Karadeniz, Türkiye’nin kontrol etti?i ?stanbul Bo?az?’ndan tek bir geçi?e sahiptir. A?a??daki haritada gösterildi?i gibi:

Rusya daha önce Ukrayna’n?n egemenli?i alt?ndaki K?r?m adas?ndaki Sivastopol deniz üssüne ba??ml? haldeydi. Ukrayna ile yap?lan kira sözle?mesini kullanarak bölgeden yaralanan Rusya, 2014’te kendisine Rus yanl?s? hükümetin devrilmesinin ve ülkenin gaz-petrol rezervlerinin ke?fedilmesinin ard?ndan K?r?m’? i?gal etti.

Yukar?dakilere dayanarak, Rusya Akdeniz’de acil bir deniz liman?na ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle Ruslar?n limanlara hakim olmas? Akdeniz’de kontrol ve geni?leme kabiliyeti verecektir. Tarihi aç?dan bak?ld???nda, Akdeniz’i kontrol eden, denizi s?n?rlar?n?n güney cephesi Akdeniz’e dayanan Avrupa ülkelerini etkiler. Bu, Moskova’ya NATO’dan kaç?narak kendi güçlerini Atlantik Okyanusu’na ula?t?rma imkan? sunacakt?r.

2- ABD

ABD’nin Suriye’ye do?rudan müdahalesi 10 Eylül 2014 tarihinde DEA?’a yönelik sald?r?larla ba?lad?. Washington daha önce yüzde 60’?n?n Kürt bile?enlerden olu?tu?u SDG’yi lojistik olarak desteklemi?ti. Bu müdahalenin ard?ndan Suriye-Irak-Ürdün s?n?r?ndaki Al-Tanf üssüne ek olarak F?rat’?n do?usunda yeni ABD üsleri kuruldu.

23 Mart 2019’da ABD ve müttefiki SDG’nin DEA?’? ortadan kald?rd???n? duyurdu.

7 Ekim 2019’da ABD Ba?kan? Donald Trump, DEA?’?n hezimetini gerekçe göstererek 2 binden fazla ABD askerini Suriye’nin kuzeyinden çekece?ini aç?klad?.

ABD ve Ortado?u’nun kontrolü

Suriye’deki ABD varl???n?n, Rus varl???n? ve Suriye co?rafyas?na hakim olma h?rslar?n? azaltmaya yönelik oldu?una ve böylece ABD’nin Suriye’deki di?er uluslararas? taraflar aras?ndaki olaylar?n seyrini kontrol etme kabiliyeti olu?tu?una inan?yoruz.

ABD güçleri, petrol alanlar?na ek olarak F?rat’?n do?usunda, Suriye-Irak s?n?r?nda ve Suriye-Irak-Ürdün s?n?r?ndaki Al-Tanf bölgesinde yer bulunuyor.

Türkiye’nin Suriye s?n?r?na yönelik Bar?? P?nar? Harekat?’n?n ard?ndan ABD Ba?kan? Donald Trump, ABD güçlerinin Suriye’den çekilece?ini duyurdu. K?sa süre sonra Beyaz Saray taraf?ndan Amerikan güçlerinin DEA?’? veya Suriye rejimini petrol kuyular?n? kullanmas?na engel olmak için bölgede kalmaya devam edece?i yönünde aç?klamalar yap?ld?. Ara?t?rmalar, F?rat’?n do?usundaki Amerikan varl???n?n hedefinin petrol oldu?unu gösteriyor, ancak bu analizin ilk bölümünde belirtti?imiz gibi Suriye petrol üretimi ve rezervleri, küresel üretimin sadece 0.18’ini olu?turuyor. Üretim merkezlerinin altyap?s?ndaki y?k?m?n boyutlar? da göz önünde bulundurulacak olursa, petrol son zamanlarda kendi yeterlili?ini aç?klayan ABD büyüklü?ündeki bir süper güç için bir hayal olamaz. Ancak bundan yararlanmak Suriye Demokratik Güçleri gibi milisler için e?siz bir f?rsat.

Öte yandan Moskova, sahil ve iç bölgeler üzerindeki kontrolünü artt?rmas?n?n ard?ndan Suriye’nin tamam?n? kontrol etmeye çal???yor. Ancak Rusya’n?n tam hakimiyeti, ABD güçlerinin varl??? nedeniyle gerçekle?meyecektir. Çünkü Washington, kendi bo?lu?unu Moskova ve Tahran’?n dolduraca??n?n bilincinde. ABD güçleri çekilirse, ?ran ve Rusya; Do?u Akdeniz’den ?ran’a ve Basra Körfezi k?y?lar?na hakim olacakt?r.

Bu analizde, Moskova’n?n, baz? raporlara göre ?ran’?n Bu?ehr Liman?’nda bir askeri askeri üs in?a etme niyeti do?rulan?yor. Bu durum Washington’un ç?karlar?n? tehdit ederken, Orta Do?u’daki Moskova etkisini art?racakt?r. Ancak Suriye-Irak s?n?r?nda ABD güçlerinin varl??? bu hedefe ula??lmas?n? engelleyen co?rafi bir engel olu?turuyor.

3- ?ran

?ran’?n Suriye’ye müdahalesi do?rudan rejime kar?? halk devriminin patlak verdi?i süreçte, ?ran Dini Lideri Ali Hamaney’in talimat?yla ba?lad?. Ba?lang?çta lojistik, teknik ve finansal destek olan bu müdahale, daha sonra askeri bir konumlanmaya dönü?tü.

?ran, Suriye co?rafyas? boyunca yay?l?rken, ABD’nin ?srail s?n?rlar?n? korumak için ekonomik ve askeri bask?lar? sonucu geri ad?m atmak durumunda kald?. ?ran unsurlar?n?n bir k?sm? Suriye-Irak s?n?r?na çekilirken, Suriye topraklar?nda birkaç karargah? tahliye ederek, ülke içinde varl???n? sürdürmeye devam etti.

Suriye’deki rejimi stratejik bir müttefik olarak gören ?ran, bölgeden geçen enerji boru hatt?n? geçmeyi planlad??? için bu müttefikli?e önem veriyor. Nitekim, ?ran Basra Körfezi ile Lazkiye liman?n? Irak topraklar?ndan geçerek birbirine ba?layan demir yolu projesini ba?latt???n? duyurdu. Tahran, Akdeniz sular?na ula?mak için bölgesel etkisi ve rolü kapsam?nda bu projeye büyük önem veriyor.

?ran’?n Akdeniz’e Kara Köprüsü Hayali

Tahran’?n bölgeye yönelik politikalar?n? takip ederek, Irak, Suriye ve Lübnan üzerinden, Akdeniz k?y?lar?na bir koridor in?a etme kararl?l???n? fark ediyoruz. Böyle de?erli bir co?rafi hat, ?ran’?n bölgedeki hakimiyetini artt?rarak, Ortado?u’da egemen bir bölgesel güç olma hayali ile Avrupa pazar?na bir liman sa?lama tutkusunu güçlendiriyor.

?ran, Kudüs Gücü’nü kullanarak, ya kendisine ba?l? hükümetleri kullanarak ya da hükümetlerin kontrolü d???ndaki Lübnan’da Hizbullah, Irak’ta Ha?di ?abi gibi olu?umlara askeri ve ekonomik destek sunarak Arap ülkelerini zay?flatmay? ve kaos ç?karmay? hedefliyor.

?ran için Akdeniz kara koridorunun önemi, uçak filosuna sahip olmamas?ndan kaynaklan?yor. Bu güce sahip olmayan Tahran, ?am ve Beyrut ile hava köprüsü olu?turabilir. Özellikle de, ?ran’a yönelik yapt?r?mlar nedeniyle uçak almas?n?n yasaklanmas?n?n ard?ndan, hava köprüsü yaln?zca a??r silahlar?n ta??nmas? için kullan?labilirken, bireysel, hafif ve orta silahlar?n karadan ta??nmas? daha h?zl? ve daha az maliyetli olabilir. Buna ek olarak, Tahran, deniz veya okyanuslarda kendine ait herhangi bir geminin ele geçirilmesi gibi, deniz ta??mac?l???n? yasaklanma tehlikesiyle de kar?? kar??yad?r.

Suriye ile Irak’? Do?u Akdeniz’e ba?layan 3 geçi? bulunuyor. ?ran bu geçi?leri kontrol etmek istiyor. A?a??daki harita bu durumu aç?kl?yor:

Sahadaki güçlerin da??l?m?na ba?l? olarak, bu yollardaki son durum ?u ?ekilde:

1. Ya’rubiyah S?n?r Kap?s?: Suriye’nin kuzeyinde yer alan bu geçi?, ABD güçlerinin varl??? nedeniyle ?ran’a kapal?. ?u anda büyük bir lojistik üssü olmas? mümkün de?il.
2. Qaim S?n?r Kap?s?: S?n?r kap?s?n?n giri? ve ç?k??? ile yol boyunca uzanan Irakl? milislerin varl??? e?li?inde, ?ran’?n kullanmas?na aç?k. Ancak güvenli bir geçi? de?ildir; genellikle ABD ve ?srail sald?r?lar?na maruz kal?r.
3. Tanf S?n?r Kap?s?: ABD üssünün varl??? nedeniyle kapal? olan s?n?r kap?s?, Ba?dat ve ?am aras?ndaki en k?sa geçi? yoludur.

4- Türkiye

Türk ordusu, 2016 y?l?nda DEA? ve YPG militanlar?na kar?? ‘F?rat Kalkan?’ ismini verdi?i askeri hareket ile Suriye’deki sava?a do?rudan müdahil oldu.

Bu operasyonun ard?ndan Türkiye, Suriye’nin kuzeyindeki Cerablus, Dab?k, El-Bab bölgelerinde yay?l?rken, bu ad?m?n ard?ndan ?dlib bölgesinin ‘çat??mas?zl?k bölgesi’ olmas? için anla?ma yapt?.

Ocak 2018’de Türk ordusu YPG birliklerine kar?? Zeytin Dal? Harekat?’n? ba?latarak, bu operasyon neticesinde Afrin kenti ve çevresini ele geçirdi.

Geçti?imiz Ekim ay?nda ise ayn? hedef ile Bar?? P?nar? Harekat?’n? ba?latan Türk ordusu, bu operasyonla Rasulayn’dan Tel Abyad’a 145 kilometre uzunlukta ve 30 kilometre derinlikte bir alanda hakimiyeti sa?lad?.

Türkiye ve Ulusal Güvenli?i

Eski Ba?bakan Ahmet Davuto?lu’nun ‘Stratejik Derinlik’ kitab?nda ortaya koydu?u stratejiye bakt???m?zda, d?? politikan?n Arap ülkeleri ile ?slam ülkeleri e?iliminde oldu?unu görürüz. Kom?u ülkeler ile ‘s?f?r sorun’ ilkesiyle Türkiye yeniden Ortado?u’daki bölgesel rolünü üstlenmeye ba?lad?. Davuto?lu’na göre, Suriye, Türkiye’nin Arap ülkelerine aç?lan ekonomi ve siyasi kap?s? olacakt?.

Suriye, Türkiye ile Körfez ülkeleri aras?nda ticari bir geçi? yolu konumundayd?. Ancak devrimden sonra bu geçi? yolu, güvenlik nedenleriyle kapand?. Ankara, enerji ta??mac?l???nda küresel bir merkez olmak için Suriye üzerinden Körfez’den Türkiye’ye boru hatt? projesine en çok destek verenlerden birisiydi.

Türkiye’nin Suriye ile olan 900 kilometreyi a?an s?n?r?na, Suriye’deki sava? sürecinin uzamas?na ve SDG’nin Ankara nezdinde ‘terör örgütü’ olarak s?n?fland?r?lmas?na bak?lacak olursa Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine müdahalesinin ulusal güvenli?inin bir parças? oldu?unu söyleyebiliriz.

Buna ek olarak, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde ekonomik ç?karlar? da bulunuyor. Co?rafi ko?ullar do?rultusunda, bölgeyi ekonomik olarak tamamen kendisine ba?l? hale getirmeye çal???yor. Nitekim istatistiklere göre kuzeydeki halk, di?er taraflar?n aksine Türk taraf?na güveniyor.   

Bu temel ç?karlardan birisi de di?er ülkelerin, Türkiye s?n?r?nda; toprak bütünlü?ünü tehdit eden, stratejik bir tehdit olarak Kürt varl???n? kullanmaya çal??t??? Kürt meselesidir. Böylece Ankara Suriye’deki çeki?meye dahil olmu?, baz? askeri ç?karlar?n? gerçekle?tirmi?; bölgesel ç?karlar noktas?nda karma??k bir uluslararas? çat??man?n ortas?nda siyasi ç?karlar?n? gerçekle?tirmek için halen manevra yapmaktad?r.

Suriye’deki Yabanc? Etki Alan? Haritas?

Suriye’ye yönelik yabanc? müdahalenin sahan?n gerçe?ine dönü?mesiyle beraber, aktör ülkelerin etki alanlar? çat??ma bölgelerinde olup biten askeri ve siyasi geli?melere göre da??l?m gösteriyor. Haritay? ?u ?ekilde özetlemek mümkün:

Jableh kenti yak?nlar?ndaki ‘Himeymim’ Üssü’nde ve Akdeniz’deki tek deniz üssü olan ‘Tartus’ Üssü’nde, Tedmür, Münbiç k?rsal?nda ve baz? bölgelerde Rus güçleri varl???n? sürdürüyor.

Kam??l? kentinin do?usundaki Rmelan, El-Mebruke, Harrab A?ra, Ayn ?sa,  Halep’in kuzey k?rsal?ndaki Aynelarap, Haseke’nin kuzeyindeki Tel Beyder ve Suriye-Türkiye s?n?r?ndaki Tel Abyad bölgesinde bulunuyor. Münbiç’te de varl?k gösteren ABD güçleri, ülkenin güneydo?usundaki Al-Tanf’ta da bulunuyor.

Çat??an güçler aras?nda en geni? alana yay?lan ?ran ise, yabanc? milisler sayesinde Suriye co?rafyas?n?n tamam?na uzan?yor. Say?s? on binler olarak tahmin edilen milislerin aras?nda ?ran Devrim Güçleri unsurlar?, Basit, Afgan ve Irakl? milisler bulunuyor. Halep’teki El-Sefira bölgesinde askeri üssü bulunan ?ran’?n ba?kent ?am’?n güneyinde ve Halep’in güney, Humus’un ise do?u k?rsal?nda varl?k gösterdi?i biliniyor.

Türk askeri varl??? ise Suriye’nin kuzeyindeki Afrin, Cerablus ve ?dlib bölgesinde yo?unla??yor. Nitekim, Türk ordusu, Türkiye-Rusya ve ?ran aras?nda yap?lan ‘gerginli?i azaltma bölgeleri’nde gözlem noktalar? kurdu.

Suriye’de Güç Da??l?m? Haritas?

Moskova, ?dlib’de muhalif güçlerinin gücünü azaltarak kendi etkisini geni?letmeye ve uluslararas? M5 yolunu hakimiyeti alt?nda tutmaya çal???rken; Maarret El-Numan ve Serakib ?ehirlerini ele geçirebilir.

Ankara, Suriye s?n?r?ndaki etki alan?n? F?rat Kalkan? ve Zeytin Dal? bölgesinden, ?dlib’e ve uluslararas? M4 yolunun geçti?i Tel Temr köyüne kadar geni?letebilir. 

Washington, do?u s?n?rlar? boyunca kuzeyde Ya’rubiyah’tan güneyde Tanf’a kazar birliklerini güçlendirecek. Çünkü ABD’nin çekilmesi, Suriye ve Ortado?u’da Moskova’n?n hakimiyetini artt?rarak, ABD’nin ç?karlar? için gerçek bir tehdit unsuru olacak.

ABD ç?karlar?n? tehdit eden, Moskova nüfuzu ile rekabet eden ve ?srail’in güvenli?i için bir tehdit unsuru olan Tahran, a?amal? olarak Suriye haritas?ndan silinecek. Önümüzdeki dönem için güç da??l?m?n?n ?u ?ekilde olmas?n? bekliyoruz:

Özet:

Rusya, Ortado?u stratejisine verdi?i önemden dolay? Tartus Üssü’nde ve Suriye’nin tamam?nda varl???n? güçlendirmek istiyor. Suriye, Rusya’n?n askeri unsurlar?n?, deniz filosunu gönderdi?i tek üssü. Buradaki varl???yla NATO’nun bir parças? olan Avrupa ülkeleri, Atlantik Okyanusu ve K?z?ldeniz üzerinde etkin bir rolü olan Moskova Suriye’deki varl??? ile bat?y? tehdit ederek, uluslararas? sularda askeri ve ticari gemilerini herhangi bir dü?manca eyleme kar?? koruyan en güçlü unsur.

Raporlara ve anketlere göre Türk hükümetinin ve halk?n?n ulusal güvenli?ini güvence alt?na almas? meselesinde PKK ile mücadele en ön s?rada. Yine bu ara?t?rmalar, ekonominin Türkiye’nin Suriye müdahalesinde ikinci planda kald???n? gösterdi. Ankara, Suriye’nin kuzeyindeki gücünü ispat edecek.

Suriye’nin do?usundaki ve Tanf’taki ABD varl??? ise, jeopolitik ve stratejik bir önem ta??yor. ABD’nin amac?; Rusya’n?n özellikle Akdeniz k?y?lar?ndaki geni? hakimiyetinin ard?ndan Ortado?u’da geni? bölgeleri ele geçirmesini engellemek. Bunun yan? s?ra, ABD’nin hedefleri aras?nda ?ran’?n, Suriye rejimi ve Lübnan Hizbullah? ile beraber Akdeniz’e giden bir karayolu yapmas?n?n önüne geçmek de var.