?srail’in Gözünden Körfez ve Türkiye | 08 – 14 May?s 2022

?srail Bas?n? ve Ara?t?rma Merkezlerinde Körfez ve Türkiye Hakk?nda Ç?kan Yay?nlar

“Erdo?an Türkiye’yi Geri mi Döndürdü?” ba?l???yla Jerusalem Post’ta yay?nlanan yaz?da Ofra Bengio ?u hususlara de?iniyor:[1]

Türkiye Cumhurba?kan? Erdo?an’?n son iki y?ldaki d?? politika hamleleri ?a??rt?c? ve devrimci olarak niteleniyor.
- Türkiye’nin; BAE, ?srail, M?s?r ve Suudi Arabistan ile yak?nla?ma çabalar? ile AB ve ABD ile ili?kileri geli?tirme giri?imleri dikkat çekiyor.
- Bütün bunlara ra?men Erdo?an’?n politikalar?ndaki zikzaklar?n dikkat çekti?i bu durumun ba?ta ?srail olmak üzere bölge ülkelerinde çe?itli ?üphelere sebep oldu?u belirtiliyor.
Türkiye d?? politikas?nda görülen bu de?i?im ?u gerekçelerle aç?klan?yor:
- Türkiye’nin içinde bulundu?u zor ekonomik ve siyasi durum
- Bunlara binaen Erdo?an’?n dü?en popülaritesi
- Yakla?an 2023 seçimleri ve Erdo?an’?n cumhuriyetin 100. y?l?na denk gelen bu seçimlerden büyük beklentilerinin olmas?
Türkiye’nin ?srail’e yönelik tavr?ndaki dönü?ümün özellikle dikkat çekici oldu?u vurgulan?yor:
- Bu kez ?srail’e yak?nla?ma konusunda istekli olan taraf?n Türkiye oldu?u belirtiliyor.
- ?ç politikadaki ç?karlar? gere?i ?srail’e kar?? sald?rgan bir tav?r tak?nan Erdo?an’?n bu kez ?srail’le yak?nla?maya öncülük eden isim oldu?una dikkat çekiliyor.
- Geçmi?tekinin aksine art?k Arap ülkeleriyle ili?kilerin ?srail ile ili?kileri geli?tirme noktas?nda pozitif bir etkiye sahip oldu?una de?iniliyor.
- Erdo?an’?n Filistin meselesiyle alakal? konularda ?srail’e kar?? eskisi gibi sert bir dil kullanmaktan kaç?nd???na de?iniliyor.
?srail ile yak?nla?ma sürecinde Türkiye’nin temel motivasyonunun ?srail gaz?n?n Türkiye üzerinden transferi projesi oldu?u ifade ediliyor:
- Erdo?an’?n ?srail’e yönelik jestleri, Biden yönetiminin EastMed projesinden deste?ini çekti?ini aç?klamas?yla h?z kazand?.
- Türkiye bu projeyle bir ta?la iki ku? vurmak istiyor: ?srail’i Yunanistan ve GKRY’den uzakla?t?rmak ve ABD ile ili?kileri geli?tirmek.
D?? politikada seçimi kazanmaya yönelik bu de?i?imi iç politikada baz? hamlelerin takip edebilece?i, seçimler öncesinde tutuklu Kürt siyasetçilerin serbest b?rak?lmas? gibi hamlelerin muhtemel olabilece?i iddia ediliyor.
BAE-Türkiye ili?kisindeki h?zl? de?i?imin aksine Türkiye-?srail ili?kilerinin daha yava? bir seyirde devam etmesinin beklendi?i ifade ediliyor.
- ?srail aç?s?ndan Türkiye’nin gerçek bir de?i?ime haz?r oldu?u hususunda ?üpheler oldu?una, olas? yeni bir Filistin krizinde Türkiye’nin tutumunun ?srail-Türkiye ili?kileri aç?s?ndan belirleyici olaca??na i?aret ediliyor.

Türkiye’nin Finlandiya ve ?sveç’in NATO üyeli?ine kar?? tav?r almas? ?srail medyas?nda geni? yer bulurken Haaretz gazetesinde gündemi de?erlendiren Zvi Bar’el ?u noktalara temas ediyor:[2]

Finlandiya ve ?sveç’in NATO’ya kat?lma iste?i Rusya’ya bir darbe olarak nitelenirken Türkiye’nin olumsuz tavr? NATO liderlerinin hesaba katmad??? bir may?n olarak tasvir ediliyor.
- NATO’nun kurallar? gere?i birli?e yeni bir üyenin kat?lmas? ancak oy birli?iyle mümkün oldu?u için Türkiye’nin tavr? büyük önem ta??yor.
Yaz?da Türkiye ile NATO aras?ndaki geçmi? krizlere temas ediliyor:
- 2017 y?l?nda gerçekle?en NATO tatbikat?nda Cumhurba?kan? Recep Tayyip Erdo?an ve Mustafa Kemal Atatürk’ün resimlerinin hedef olarak kullan?lmas?n?n ard?ndan Türkiye tatbikata kat?lmam??t?.
- 2018 y?l?nda Rahip Brunson krizi sonras? ABD’nin Türkiye’ye uygulad??? yapt?r?mlar? takiben Türkiye, NATO’dan çekilme tehdidinde bulunmu?tu.
Trump döneminde meydana gelen S-400 krizi ve sonras?ndaki süreçte Türkiye’nin F-35 program?ndan ç?kar?lmas? meselesine temas edilerek Türkiye ile bilek güre?i yapma s?ras?n?n Biden’a geldi?i ifade ediliyor.
Biden ile Erdo?an aras?nda birlikte anla?abilecekleri ortak bir mesele olmad??? dile getirilerek ?unlara i?aret ediliyor:
- Türkiye’nin Suriye’deki eylemlerine yönelik ABD’nin muhalif tavr?
- ?nsan haklar? ve ifade özgürlü?ü konusundaki ihtilaflar
- Türkiye’nin S-400 füzelerini sat?n almas?
- Türkiye’nin Do?u Akdeniz’deki sondaj faaliyetleri
- Türkiye’nin Rusya’ya kar?? yapt?r?mlara kat?lmay? reddetmesi
Türkiye’nin NATO üyeli?inin halen stratejik bir öneme sahip oldu?u ifade edilirken ?u hususlara de?iniliyor:
- Türkiye’nin NATO’daki en büyük ikinci orduya sahip olmas?
- Türkiye’nin stratejik konumu
- Rusya’ya kar?? Bat?’n?n birlik olma ihtiyac? ve Rusya’n?n bu birli?i parçalama giri?imlerini engelleme iste?i
Bu aç?dan Türkiye’nin önemli bir koza sahip oldu?u ancak ?sveç ve Finlandiya’n?n “Kürt Aktivistleri” engelleme niyetinde olmad??? ifade ediliyor.
Erdo?an’?n temel hedeflerinin ?unlar olabilece?i dile getiriliyor:
- ABD’yi F-16 sat???na ikna etmek
- Rusya-ABD ve Rusya-Ukrayna aras?ndaki arabulucu rolünü peki?tirmek
- Rusya ile ili?kilerini sürdürme arzusu

Haaretz gazetesinde “Katar Terörü Destekliyor: ?srail’in Katar’la ??birli?i Utanç Verici” ba?l???yla yay?nlanan yaz?da ?u iddialara yer veriliyor:[3]

Yaz?da Katar’?n radikal gruplarla irtibatl? oldu?u ?eklindeki ithama yer veriliyor.
Al-Jazeera kanal?n?n yay?n politikas?n?n Kudüs’te ya?anan gerginliklerde etkili oldu?u iddia ediliyor.
Yaz? boyunca eski tarihli birçok olaya ba?lam?ndan kopuk biçimde at?flar yap?larak Katar’?n imaj? zedelenmeye çal???l?yor.
?srail’in Gazze’ye aktard??? hibelerin askeri amaçlarla kullan?ld??? iddia ediliyor. ?srail’in yeni müttefiki BAE’nin Gazze konusunda Katar’a alternatif olabilece?i ifade ediliyor.
?srail aç?s?ndan Katar ile i?birli?i yapmak “ahlaki bir sorun” olarak tasvir ediliyor.

“Kalp Hamas’la, Kafa ?srail’de” ba?l???yla Israel Hayom’da yay?mlanan yaz?da ?u hususlara temas ediliyor:[4]

?srail’in Katar’la sadece perde arkas?nda diplomatik ve istihbarat ba?lar?n?n olmad???, ekonomik olarak da ?srailli i? adamlar?n?n Katar’da görünenden daha aktif oldu?u belirtiliyor.
- Bunun ?srail’e has bir durum olmad???na, Katar’?n “herkesle çal??ma” prensibini benimsedi?ine dikkat çekiliyor.
- Bu duruma örnek olarak Katar’?n hem Taliban hem de ABD ile i?birli?i halinde olmas? gösteriliyor. Bundan Katar’?n NATO üyesi olmayan önemli müttefik statüsü elde etti?i belirtiliyor.
Katar’?n ?eyh Temim Bin Hamed ile ba?layan jeopolitik seyrini güçlü bir biçimde devam ettirdi?i, Körfez ülkelerinin boykotundan dahi güçlenerek ç?kt??? ve bölgedeki etkisini giderek art?rd??? belirtiliyor. Katar’?n güç unsurlar? olarak ?unlara yer veriliyor:
- Ekonomik güç: Ki?i ba??na dü?en GSY?H bak?m?ndan yedinci s?rada yer al?yor.
- Medya gücü: Al-Jazeera kanal?n?n kitleler üzerinde muazzam bir etkisi var.
Katar’da çok say?da yabanc? i?çi oldu?una dikkat çekilirken Al-Jazeera’de çal??an gazetecilerin büyük k?sm?n?n Lübnan, M?s?r ve Suriye gibi ülkelerden geldi?i belirtiliyor. Bu noktada Katar’?n yerlilerinin ?srail’e kar?? tavr?n?n farkl? oldu?u ima ediliyor.
Al-Jazeera kanal?n?n ?irin Ebu Akile olay?n? h?zl? bir biçimde ?srail kar??t? bir anlat?ya dönü?türmesiyle ?srail’in aç?klama ve iddialar?n?n dünya bas?n?nda önemsiz hale geldi?i belirtiliyor.
?srail ile Katar aras?ndaki ili?kilerin geli?ip geli?meyece?iyle alakal? ?u yorumlara yer veriliyor:
- Boykot döneminde Katar’a önemli yard?mlar? dokunan ?ran, ?srail-Katar ili?kilerinin önündeki en önemli engel olarak görülüyor.
- ?srail’in yönetici ve güvenlik elitlerinin Katar ile normalle?menin ancak Suudi Arabistan’la normalle?meyi takiben gerçekle?ebilece?ine inand?klar? belirtiliyor.
- ?srail’den Katar’a birçok üst düzey ziyaretin gerçekle?ti?i ancak bunlar?n çok az?n?n kamuoyuna duyuruldu?u iddia ediliyor.
?srail’in Katar’a artan ilgisiyle alakal? ?u hususlar dile getiriliyor:
- Bu ilginin temel nedeni Körfez’in bölgede giderek daha merkezi bir rol oynamas?d?r.
- Körfez ülkeleri sahip olduklar? ekonomik güç ile bölgede önemli oyuncular haline geldi.
- Katar’?n Gazze’ye yat?r?mlar?, ?srail aç?s?ndan belirli aç?lardan avantajl? bir durum olarak de?erlendiriliyor.
- Katar’?n Gazze’ye yaln?zca bir etki arac? olarak bakmad???, Katar liderli?iyle Hamas ve Müslüman Karde?ler aras?nda manevi ba?lar?n da oldu?u ifade ediliyor.
- Eski ?srail milletvekili ve Balad Partisinin kurucusu olan ve halihaz?rda Katar’da ya?ayan Azmi Bi?ara’n?n, Katar’daki nüfuzunu kullanarak ?sraillilerin Dünya Kupas? için Katar’a gelmelerini engellemeye çal??t??? iddia ediliyor.
- Dünya Kupas?n? bir avantaja çevirerek dünyaya aç?lmay? planlayan Katar’?n kendisi gibi küçük ve k?r?lgan bir ülke olan ?srail’i rol model olarak gördü?ü iddia ediliyor.

“Suudi Arabistan ?sraillilerle ?li?kileri Normalle?tirmek ?çin Vites Yükseltiyor: Kolay Olmayacak” ba?l?kl? yaz?da ?u noktalara de?iniliyor:[5]

Suudi Varl?k Fonunun Jared Kushner’in ?irketleri arac?l???yla ?srail’e 2 milyar dolarl?k bir yat?r?m yapmaya haz?rland??? ifade ediliyor.
- Bu yat?r?m?n Suudi Arabistan’?n ?srail ekonomisine kat?lma arzusu ve ?srail ile do?rudan temas?n önünü açmas? aç?s?ndan sembolik bir anlam ta??d???na i?aret ediliyor.
Suudi bir yetkiliye dayand?r?lan aç?klamalarda ?srail ile Suudi Arabistan aras?ndaki ili?kinin birkaç y?ld?r sorunsuz bir ?ekilde devam etti?i belirtiliyor.
Suudi Arabistan’?n son y?llarda petrole dayal? ekonomisini çe?itlendirmek amac?yla Aramco’nun 80 milyar dolarl?k hissesini satarak farkl? alanlara yat?r?m yapt??? hat?rlat?l?yor.

Referanslar: