Bat?l? Ara?t?rma Merkezlerinin En Önemli Yay?nlar? | 01 – 15 A?ustos 2022
Erdo?an ülkesi ile ?ran aras?ndaki güvensizli?i a?mak için Tahran’da [1]
Cumhurba?kan? Recep Tayyip Erdo?an ve ?ranl? mevkida?? ?brahim Reisi 19 Temmuz’da Tahran’da bir araya geldi. ?ki lider, görü?mede daha yak?n ekonomik i? birli?i kurma sözü verdi. ?ki taraf, i? birli?i için ekonomik bir yol haritas? aç?klama planlar?yla birlikte kar??l?kl? ticareti y?ll?k 30 milyar dolara ç?karma taahhütlerini bir kez daha yineledi.
Tahran’dan döndükten sonra Erdo?an, Türkiye’nin ?ran’dan petrol ve do?al gaz ithalat?n? art?raca??n? aç?klad?. Ancak ?ran’a yönelik ABD yapt?r?mlar? da dahil olmak üzere bir dizi engel hala geçerlili?ini koruyor. Bununla birlikte, daha yak?n ekonomik ba?lar, ?ran ve Türkiye aras?ndaki bölgesel rekabeti azaltabilir.
Tüm bu sözde ortak ç?kar noktalar?na ra?men, ?ran-Türkiye ortakl???na yönelik herhangi bir fikri öngörüde bulunmak için erken. Bu sözler, Erdo?an’?n 2003’te Ankara’da iktidara gelmesinden bu yana defalarca verildi, ancak tutulmad?.
Gözlemciler, iki ülke aras?ndaki birçok gerilim ve güvensizlik noktas?n?n göz ard? edilmemesi gerekti?ini dü?ünüyor. Örne?in, bölgesel enerji ve ula??m altyap?s? aç?s?ndan ?ran’?n büyük ölçüde kullan?lmayan co?rafi avantajlar?, durumu Türklerin aleyhine çevirmesini sa?layabilir. Özellikle Washington ile uzla?maya var?l?rsa bu ABD yapt?r?mlar?n?n ?ran ekonomisi üzerindeki bask?s?n? hafifletecektir.
Ancak böyle bir anla?ma yap?lmazsa Tahran istemese de Rusya’n?n ve Türkiye’nin daha bask?n bir bölgesel oyuncu haline geldi?ini izlemek durumunda kalacak.
Bunun nedeni, Moskova’n?n Bat? Asya ile kesi?en ula??m ve enerji a?lar?n?n gelece?inde de önemli ç?karlar?n?n bulunmas?. Bu gerçekle?irse Rusya, ?ran’?n politika hesaplamalar?n?, kendisinin hakim olmad??? ?ekilde kontrol alt?na alacakt?r.
Tahran ve Ankara, “karde?lik” ve i? birli?i hakk?nda konu?maya devam etse de daha sonra iki ülkenin çe?itli alanlarda birbirleriyle rekabet etmeye ba?lamas? muhtemeldir.
Bu kendi içinde yeni bir fenomen de?ildir. Bununla birlikte, tarihsel olarak rekabetçi bir ili?kinin temelini olu?turan ?ran ve Türkiye aras?ndaki h?zla küçülen ticari ili?kileri tersine çevirmeye yönelik ba?ar?l? giri?imler, daha az k?s?tlama ve daha aç?k rekabet için bir katalizör olabilir.
Mesela, Türkiye’nin Tahran’?n nükleer program?na kar?? ho?görülü tavr? sertle?ebilir, Suriye, Irak ve di?er Orta Do?u bölgelerinde Türk-?ran rekabeti daha belirgin hale gelebilir. Ya da en az?ndan Türkiye, Tebriz’den Ankara’ya do?al gaz boru hatt? sözle?mesini 2026’dan sonra da uzatmay? kabul ederse, Türkiye ?ran gaz? için daha dü?ük bir fiyat talep edebilir.
Sonuç olarak, iki ülke aras?ndaki çok yönlü ili?kileri birbirine ba?layabilecek veya bozabilecek bir dizi faktör var. Ancak kesin olan ?u ki, Erdo?an’?n son Tahran ziyareti kaç?n?lmaz olan k?sa vadeli rekabeti yönetmeyi amaçl?yordu.
Suudi Arabistan gezisinin ard?ndan Biden yönetimi, Körfez ülkeleri ile 5 milyar dolarl?k silah anla?mas?n? onaylad? [2]
Biden yönetimi, Suudi Arabistan ve Birle?ik Arap Emirlikleri’ne füze önleme (kontrol) uçaklar?n? içeren 5 milyar dolarl?k silah anla?mas?n? onaylad?. Anla?man?n ilan?, Ba?kan Joe Biden’?n Körfez liderleriyle bir araya geldi?i Suudi Arabistan’a yapt??? üst düzey ziyaretten haftalar sonra yap?ld?.
Pentagon’un yabanc? silah sat??lar?n? denetleyen kolu olan Savunma Güvenlik ??birli?i Ajans?, Suudi anla?mas? hakk?nda yapt??? aç?klamada, “Bu önerilen sat??, Körfez bölgesinde siyasi istikrar ve ekonomik ilerleme için bir güç olacak. Körfez’deki orta??m?z?n güvenli?ini art?rmak ABD’nin d?? politika ve ulusal güvenlik hedeflerini destekleyecektir” ifadelerine yer verdi.
D??i?leri Bakanl???, anla?ma kapsam?nda Raytheon Technologies taraf?ndan üretilen 300’e kadar Patriot füzesinin, Yemen’deki Husiler taraf?ndan at?lan füzeleri ve insans?z hava araçlar?n? vurmak için kullan?laca??n? belirtti. Anla?ma de?erinin 3 milyar dolar? a?mas? bekleniyor.
BAE ile yap?lan anla?ma, 96 adede kadar THAAD birimi, roket güdümlü el bombalar?, iki f?rlatma kontrol istasyonu ve iki taktik operasyon istasyonu içeriyor. Anla?man?n de?eri 2,2 milyar dolardan fazla olabilir.
Her iki anla?man?n da duyurusu, sava??n parçalad??? Yemen’de BM arabuluculu?undaki ate?kesin uzat?ld??? ikinci gün yap?ld?.
Anla?ma, Washington ile iki Körfez ülkesi aras?ndaki gerilimde bir yumu?ama oldu?unu gösteriyor. Göreve geldikten k?sa bir süre sonra Biden yönetimi, Yemen’deki hava sald?r?lar? s?ras?nda sivillerin öldürülmesindeki rolü ve gazeteci Cemal Ka??kç?’n?n öldürülmesindeki rolü nedeniyle Suudi Arabistan’a tepki amaçl? silah sat??lar?n? dondurmu?tu. Ancak Biden yönetimi 2021’de bu tutumdan geri ad?m atmaya ba?lad?.
Stratejik dan??manl?k firmas? Beacon Global Strategies’in k?demli ba?kan yard?mc?s? olan eski D??i?leri Bakanl??? yetkilisi Josh Kirchner, “Bu anla?malar ve ba?kan?n ziyareti, ABD’nin bölgedeki ortaklar?n?n güvenli?ini sa?lama konusunda ciddi oldu?u mesaj?n? peki?tiriyor” ifadelerini kulland?.
Gazze’de ate?kes [3]
?srail ve Gazze’deki Filistinli silahl? gruplar, 8 A?ustos sabah? itibariyle ba?layacak olan ate?kes konusunda uzla?t?.
Bu ate?kesin, ?slami Cihad Hareketi’nin iki önemli liderinin öldürülmesinin yan? s?ra, onlarca Filistinlinin ölümü ve birçok binan?n yerle bir olmas?yla sonuçlanan üç günlük bir çat??may? sonland?rmas? bekleniyor.
Çat??malar, ?srail’in Gazze’den geldi?ini iddia etti?i bir sald?r?y? engellemek için hava operasyonu emri vermesiyle ba?lad?. Çat??ma, ?slami Cihad Hareketi ile Gazze’yi yöneten ve bu sald?r?da kenarda kalmay? tercih eden Hamas aras?ndaki gerilimi ortaya ç?kard?.
?srail, ate?kes anla?mas? hakk?nda daha fazla ayr?nt? aç?klamay? reddetti. Ancak ?slami Cihad Hareketi, M?s?r’?n ?srail hapishanelerinde tutuklu bulunan iki önde gelen üyesi Bassam al-Saadi ve Khalil Awawda’n?n serbest b?rak?lmas? için bask? yapaca??na dair M?s?rl? yetkililerden güvence ald???n? duyurdu.
Çat??ma, ?srail’in Gazzelilere küçük ekonomik tavizler verme stratejisinin hem s?n?rlar?n? hem de güçlü yanlar?n? gösterdi. Bu taviz, Filistin ekonomisinin iyile?tirilmesine yard?mc? olmak için özellikle 14 bin ki?iye çal??ma izni verilmesini içeriyor.
Öte yandan, 2020’de ?srail ile ili?kilerini resmile?tiren üç Arap ülkesinden ikisi, Fas ve Birle?ik Arap Emirlikleri, ?iddet konusunda endi?elerini dile getirdi ancak ?srail’i ele?tirmekten kaç?nd?. Yaln?zca Bahreyn, ?srail sald?r?lar?n? do?rudan k?nad?.
?srail’i Gazze’ye böyle ani bir sald?r? ba?latmaya iten neydi? [4]
?srail’in bugünlerde Gazze’yi hedef almas?n?n birinci nedeni, Bat? ?eria’daki binlerce Filistinli gencin olu?turdu?u Filistin direni?inin i?galden kurtulmak için tek umutlar? olabilece?i imaj?n? y?kmak.
?kinci neden ise, mevcut ba?bakan Yair Lapid’in Kas?m ay?nda yap?lacak parlamento seçimlerinde siyasi kariyerinin sona erece?i korkusu ve ?srail iç siyasetiyle ilgili.
Lapid, ?srail siyaset çevresinde büyük önem ta??yan ?srail ordusunda veya istihbarat?nda hiçbir geçmi?i olmayan, partilerin anla?mazl?klar nedeniyle iktidara gelen ?srail’deki üçüncü nesil politikac?lardan biri olarak kabul ediliyor.
Bu a?a??l?k kompleksi, masum sivillerin de aralar?nda bulundu?u onlarca Filistinliyi çok a??r bir bedel ödemeye zorlad?. Lapid’in kendisi de a??r bir bedel ödeyebilir çünkü s???naklara al?nan ?srail vatanda?lar? bu ani operasyonun nedenini sorguluyor.
Uluslararas? düzeyde, bu süreç nedeniyle ?srail, ?ran’a bölgedeki silahlar?n? etkisiz hale getirebilece?ine dair bölgesel bir mesaj gönderiyor. ?srail’in ?slami Cihad Hareketi’ni ?ran’?n Filistin’deki uzant?s? olarak görüyor ancak grup ?iddetle reddediyor. Ancak ?ran tam sald?r? esnas?nda ?slami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziad Nakhaleh’i kabul etmi?ti.
?srail, yaln?zca ?slami Cihad hareketine ait yerlere sald?rarak Filistin direni?inin parçaland???n? göstermeye çal???yor. Ancak Hamas’?n askeri kanad?, ?srail’e kar?? çat??may? birlikte yönettiklerini vurgulayarak, bu iddiay? ?iddetle reddetti.
Ne ?srail ne de Filistin direni?i uzun bir t?rman?? istiyor. Ancak ?srail, sivilleri ve sivil tesislerini bombalayarak Gazze’de sava? suçlar? i?liyor. Bu da gerilimin beklenmedik bir düzeye yükselmesine neden olabilir.
Sadr’?n kumar?: Irak için belirleyici olacak m?? [5]
Irak siyasi krizi yeni bir zirveye ula?t?. Parlamento, 30 Temmuz’dan bu yana ?ii din adam? Mukteda es-Sadr’?n destekçileri taraf?ndan rehin tutuluyor. Sadr yanl?s? protestocular Ba?dat’?n Ye?il Bölgesi’ndeki oturma eylemi s?ras?nda parlamentonun feshedilmesi, yeni seçim ve reform ça?r?s?nda bulundu.
Aylarca süren siyasi felçten sonra, bu y?l?n Haziran ay?nda Sadr, milletvekillerine Yasama Konseyi’nden ayr?lmalar?n? emretti ve hükümet olu?umu için ?ii Koordinasyon Çerçevesini terk etti. Bu son ad?mla, ülkenin meçhul bir siyasi sürece girmesi daha kolay hale geldi.
Sadrc?lar?n Parlamentodaki eylemlerine yan?t olarak, Koordinasyon Çerçevesindeki di?er ?ii rakipler, Ba?dat’ta gerilimin t?rmanma potansiyelini art?ran kar?? gösteriler düzenledi. ?lk ba?ta Sadr’?n taraftarlar?na parlamento binas?ndan çekilme ça?r?s? yap?ld?, ancak Sadrc?lar bu ça?r?lara yan?t vermedi. Dolay?s?yla sokaktaki muhalifler hala çözüme ula?abilmi? de?il.
?iilerin çeki?mesine ek olarak, Irak’taki Sünni ve Kürt partilerinin ço?u ve Ha?di ?abinin paramiliter birimleri taraf tutmaktan kaç?nd? ve sadece diyaloga dönü? ça?r?s? yapt?.
?mkans?z Görev: Mukteda zirveye ula?may? hedefliyor
Mukteda es-Sadr’?n nihai hedefi Irak’taki en güçlü ?ii lider olarak tan?nmak ve bunu ba?armak için çe?itli yollar deniyor. Birinci yol, muhalefetteki rakibi Nuri el-Maliki’yi d??layarak ço?unluk hükümeti kurma giri?imi.
Bunu ba?aramay?nca, siyasi sistemi tehdit etmek için protesto siyasetine yöneldi. Hareketini ilerletmek için halk?n öfkesine güvenerek, kendisini kökünü kaz?maya çal??t??? yozla?man?n suç orta?? olan bir politikac?dan ziyade bir halk adam? olarak sunmaya çal??t?.
Sadr Irak’? tehlikeli ve istikrars?z bir duruma soktu, en kötü senaryo ?iiler aras?nda bir iç sava?, en iyi senaryo ise Sadr hareketine verilen tavizler üzerine kurulmu? bir hükümet. Her iki durumda da, Irak tehlikeli bir s?n?rda.
Ba?dat a?larsa Tahran gülemez
Irak’ta devam eden siyasi kriz, ?ran’?n ç?karlar? için önemli meydan okumalar yarat?yor. Tahran, Sadrc?lar ile ?ii Koordinasyon Çerçevesi aras?ndaki çat??man?n Irak’ta ?ii içi bir çat??maya dönü?ebilece?inden endi?e duyuyor.
Bu da ?ran ?slam Cumhuriyeti’nin Irak’ta ?ii blokunu “direni? ekseni”nin aktif bir parças? olarak peki?tirme arzusuna ters dü?üyor.
Öte yandan, bu son geli?meler Irak’taki Sünni ve Kürt fraksiyonlar?n gücünü ve etkisini art?rabilir. Bu da ?ran’?n bölgesel rakiplerine, özellikle Türkiye ve Suudi Arabistan’a kendi nüfuzlar?n? geni?letme f?rsat? sa?layacakt?r.
?ran’?n yakla??m? ?u anda ?ii blokunu bir arada tutmaya ve da??lmas?n? önlemeye dayan?yor. Ayn? zamanda, ?ranl? liderler, krize herhangi bir do?rudan müdahalenin, yaln?zca ?ran kar??tl???n? art?raca??n? ve durumu daha da karma??k hale getirece?inin fark?nda.
Türkiye-Rusya ittifak?, liraya yönelik talebi art?rabilir [6]
Fitch Solutions, Rusya ile Türkiye aras?nda kurulan daha derin ekonomik ba?lar?n orta vadede Türk liras?n? bir ölçüde istikrara kavu?turmas?n? bekliyor.
Resmi bir anla?maya var?lmam?? gibi görünse de birçok taahhüt verildi. Örne?in Cumhurba?kan? Erdo?an medyaya, Türkiye’nin Rus do?al gaz?n?n bir k?sm?n? lira bir k?sm?n? da Rus rublesi ile ödeyece?ini aç?klad?.
Görü?melerin, Türk liras? üzerinde s?n?rl? bir etkisi oldu (a?a??daki tabloya bak?n?z). Rusya’dan Türk ürünlerine olan talep artarsa, uzun vadede ?üphesiz olumlu etkisi olabilir.
?u anda 1 dolar kar??s?nda 17.96 Türk liras? olan de?erinin, y?l? 18.80 Türk liras? / ABD dolar? seviyesinde kapatmas? bekleniyor.
Erdo?an, Rusya ile ticari ve ekonomik ba?lar? derinle?tirme niyetini aç?klasa dahi, Fitch Solutions, AB’nin Türkiye’ye yapt?r?m uygulama olas?l???n?n dü?ük oldu?una inan?yor.
AB yetkilileri, Financial Times’a, Erdo?an’?n anla?may? sürdürmesi halinde AB’nin Türkiye’ye kar?? ikincil yapt?r?mlar? dü?ünmesi gerekti?ini belirterek, Türk cumhurba?kan?n?n niyeti konusunda temkinli davran?lmas? gerekti?ini vurgulad?lar. Ancak baz?lar? da Türkiye’nin Rusya ile bu tür anla?malar yapan tek büyük ülke olmad??? göz önüne al?nd???nda, böyle bir hareketin zor olaca??n? belirtti.
Buna kar??l?k Türkiye, Rusya’ya uygulanan yapt?r?mlar? desteklemedi. Çat??madaki stratejik konumu göz önüne al?nd???nda, Türkiye, ara bulucu olarak hareket etmek için iyi bir konumda oldu?unu ve bu nedenle tarafs?z kalmas? gerekti?ini dü?ündü.
Bunun neticesinde, Erdo?an Ukrayna ile Rusya aras?nda, Ukrayna’n?n güney bölgelerindeki ku?atma alt?ndaki limanlardan bu?day sevk etmesine olanak sunan tah?l anla?mas?n?n güvence alt?na al?nmas?nda önemli bir rol oynad?.
Öte yandan AB’nin Türkiye ile müzakere gücü s?n?rl?d?r. Birlik, uzun süredir ülkenin d?? politika kararlar?na kar?? ç?ksa da, Türkiye’nin mülteci ak???n?n kontrolü konusunda Avrupa Birli?i üzerindeki etkisi, Türkiye ile iyi çal??ma ili?kileri sürdürmesini gerektiriyor.
Türkiye için, Rusya ile ba?lar? derinle?tirmek ad?na aç?k ekonomik te?vikler var. Visa ve Mastercard’?n Rusya’daki kar??l??? olan Mir kartlar?n?n benimsenmesi, uzun süredir Rus finansmanl???na ba??ml? olan turizm ?irketlerinin korunmas?na yard?mc? olacak.
Ayr?ca, Türkiye, petrolünün yüzde 25,0′?n? ve gaz?n?n yüzde 45,0′?n? Rusya’dan ithal ederken, Rusya’n?n Türkiye’ye enerjisini indirimli sat?p satmayaca??na dair bir i?aret verilmedi. Hindistan ve Çin bu tür fiyat indirimlerinden yararlan?yor.
Lira cinsinden ödeme yap?lmas?, Türkiye’nin h?zla azalan rezervlerini korumas?na yard?mc? olacak. (Temmuz ay? itibar? ile iki ayl?k ithalat? kar??lamak için ihtiyaç duyulan rezerv aç??? 61,1 milyar dolar.)
Ayr?ca, Türkiye’nin Rusya’ya ihracat?n?n art?rarak Moskova’daki tüketici elektroni?i ve elektronik parçalar?ndaki aç??? kapatmas? bekleniyor. Bu aç?k, Rusya’da Bat? yapt?r?mlar?n?n uygulanmas?yla ortaya ç?km??t?.
Bu ayn? zamanda ülkenin cari aç???n? geni?letece?inden, 2021’de yüzde 1.8 olan cari aç???, 2022’de yüzde 6.5’e kadar yükseltece?i dü?ünülüyor.
Türkiye ile Rusya aras?ndaki üst düzey müzakerelerin önümüzdeki aylarda da devam etmesi bekleniyor. Rusya’n?n bak?? aç?s?na göre, Ukrayna ile olan sava??na ra?men Türkiye ile ba?lar? güçlendirmek, büyük bir d?? politika kazan?m? olacakt?r.
Daha yak?n Rus-Türkiye ili?kilerinin tesis edilmesi, Rusya’n?n, ekonomisi için sadece ucuz tüketim ve imalat ürünlerine eri?mesiyle kalmayacak; Avrupa Birli?i, ABD ve Ukrayna’daki yetkilileri endi?elendirecek.
Rusya’n?n ucuz enerji ve ham madde kar??l???nda Ukrayna ordusuna askeri insans?z hava araçlar? sevkiyat?n? durdurmas? için Türkiye’yi ikna etmesi muhtemel.
Avrupa, enerji kaynaklar?n? çe?itlendirmek için her türlü çabay? göstermeli [7]
Brüksel ve Berlin, enerji aç?s?ndan baz? mant?ks?z seçimler yapt?. Bunlar, Avrupa’y? giderek Rus gaz?na ba??ml? hale getiren seçimler oldu. Kremlin, bu ba??ml?l??? tek tek ülkelere – ve bazen de bir bütün olarak AB’ye – kalk?nma projelerini sürdürmeleri ve Rusya’n?n yarar?na olan zararl? politikalara yönelik itirazlar?n? dile getirmek için kulland?.
Vladimir Putin’in Ukrayna’y? vah?ice i?gal etmesi, Avrupa ülkelerini Rus enerjisine ba??ml?l?klar?n? azaltmak için önlemler almaya itti. Nitekim Avrupa Komisyonu, ?srail’in M?s?r üzerinden Avrupa Birli?i’ne do?al gaz sevkiyat?n? art?rmas?na izin veren bir anla?ma imzalad?.
Roma, geçti?imiz günlerde Cezayir ile enerji alan?nda i? birli?ini art?rmay? kabul etti. Bu da Cezayir’i ?talya’n?n ana gaz tedarikçisi haline getirdi.
Paris bo? durmad? ve nükleer enerji ve hidrojen üretimini art?rmak için Birle?ik Arap Emirlikleri ile bir ortakl?k anla?mas?na imza att?.
Geçen may?s ay?nda Almanya, Katar ile s?v?la?t?r?lm?? do?al gaz konusunda bir anla?maya vard?. Suudi Arabistan, Yunanistan ile enerji de dahil olmak üzere birçok sektörde çe?itli anla?malar imzalad?.
Avrupa Birli?i geçti?imiz günlerde do?al gaz? Gürcistan ve Türkiye üzerinden, Azerbaycan’dan Avrupa’ya ta??yan bir dizi boru hatt? olan Güney Gaz Koridoru’ndan do?al gaz almak için bir anla?ma imzalad?.
Ancak kötü haber ?u ki; tüm bunlar, Avrupa’n?n enerji ihtiyac?n? kar??lamaya yetmiyor. Ayr?ca, bu anla?malar?n ye?il enerjili bir k?taya geçi?i desteklemek için geçici önlemler olarak hizmet edebilece?i fikri bir hayalden ibaret.
Yenilenebilir kaynaklar muhtemelen Avrupa’n?n gelecekteki enerji ihtiyaçlar?n? kar??lamaya yetmeyecek. Avrupa karbon yak?tlar?ndan kurtulmaya çal??maya devam ederse hiç kimse daha fazla petrol ve gaz altyap?s?na yat?r?m yapmayacak. Zira, yat?r?mlar?n? geri alma ?anslar? olmadan birkaç y?l içinde zarara u?rayacaklarsa neden böyle bir alana yat?r?m yaps?nlar ki?
Ba?ka bir ac? gerçek daha var: Orta Do?u ve Afrika ülkelerinden baz?lar?n?n Moskova ile yak?n ba?lar? oldu?u dü?ünüldü?ünde, yabanc? enerji tedarikçilerini çe?itlendirmek jeopolitik riskleri ortadan kald?rm?yor.
Bu nedenle Amerika Birle?ik Devletleri, ?talya ve Almanya gibi Avrupa ülkeleri daha pratik ve etkin enerji politikalar? benimsemelidir. Yerel ke?ifler art?r?lmal?, karbon bazl? yak?tlar geli?tirilmeli ve nükleer santraller yeniden aç?lmal?d?r.
Beyaz Saray, NATO’nun güney kanad?n?n güçlendirilmesi için bask? yapmal?d?r. Avrupa’n?n Afrika’dan (Libya dahil), Güney Kafkasya’dan ve Orta Asya’dan ek yak?t almas? gerekiyor.
Bu enerji koridorlar?nda daha güvenli ve savunulabilir bir tarafa sahip olunmal?d?r. Böylelikle, Libya’n?n do?usunu istikrars?zla?t?ran Rusya üzerinde bir kontrol sa?lanabilir.
Yemen ‘donmu?’ bir çat??ma yolunda [8]
Yemen’de sava?an taraflar, dört ayl?k ate?kesin bir kez daha uzat?lmas? konusunda anla?t?. Sava??n parçalad??? Yemen’deki 7 y?ll?k çat??may? dondurma olas?l???na az da olsa kap? araland?.
Yemen hükümetini ve Husi isyanc?lar?n?, ate?kesi uzatmaya iten faktörlerin de?i?mesi pek olas? görünmüyor. D?? deste?in azalmas?, akaryak?t ve g?da güvensizli?inin devam etmesi de bu gibi faktörler aras?nda. Her iki taraf?n da askeri hedeflerine ula?mas? için net bir yol görünmüyor. Ancak bu, hafif bir sava? döneminin sürekli olmas?na yol açsa bile, Yemen’de gerçek ve kal?c? bar?? pek olas? görünmüyor.
Bunun nedeni, Yemen’deki “donmu?” sava??n ?iddet dönemlerinin sürekli de?i?ti?i Gazze ve Suriye’deki istikrars?z çat??malara benzemesidir.
Mevcut ate?kes, bir bar?? anla?mas?na var?lmadan önce Yemen’den ayr?lmaya çal??an Suudi Arabistan ve ABD gibi güçler için bir bahane haline gelirse, gelecekteki sava?larda Yemen hükümeti daha az destek alabilir, bu da Husiler için yeni zaferlere yol açabilir.
Bu tür zaferler, isyanc? grubu yaln?zca Marib ve Taiz gibi stratejik ?ehirlerin hakimiyetini vermekle kalmaz, ayn? zamanda güneye Aden’e do?ru da itebilir. Bu, Yemen’in k?r?lgan hükümetini muhtemelen ölümcül bir ?ekilde zay?flatacak ve ard?ndan ortaya ç?kacak istikrars?zl?k sürecinde radikal a??r?l?k yanl?lar?n?n toplan?p örgütlenmesine yol açacak.
E?er Husiler sava? alan?n? kontrol alt?na almaya ba?larsa, Suudi Arabistan ve ABD gibi kendilerini sava?tan kurtarmaya çal??an güçler, cephelerin kontrolünü yeniden ele geçirmek zorunda kalabilir. Bu da Yemen’i ba?ka bir ?iddet döngüsüne itebilir ve y?k?c? insani maliyetlerle kar?? kar??ya b?rakabilir.
Yeni Kuveyt hükümeti ve Parlamentonun feshedilmesi [9]
Kuveyt resmi haber ajans?, Ba?bakan Ahmed Nawaf al-Ahmad liderli?indeki yeni Kuveyt hükümetinin yemin etti?ini duyurdu.
Kuveyt’in ba?kentindeki Bayan Saray?’nda düzenlenen ve üst düzey hükümet yetkililerinin kat?ld??? törene Veliaht Prens Mishaal al-Sabah’?n ba?kanl?k etti?i ifade edildi.
Kuveyt Emiri 12 bakandan olu?an yeni bir hükümet kurmak için bir kraliyet bildirisi imzalad?. Yeni yönetimde Muhammed al-Faris’in Petrol Bakan?, Abdul Wahhab al-Rasheed’in Maliye Bakan? ve ?eyh Ahmed Nasser al-Muhammad al-Sabah’?n D??i?leri Bakan? olarak kalmas?na karar verildi.
Ayn? günün ilerleyen saatlerinde devlet haber ajans? Kuveyt Emiri’nin parlamentoyu feshetti?ini bildirdi. Veliaht Prens ?eyh Mishaal al-Ahmad al-Sabah taraf?ndan yay?mlanan kararnamade ?u ifadelere yer verildi: “Siyasi arenay?, uyum ve i? birli?i eksikli?ini, ulusal birli?i baltalayan davran??lar? düzeltmek için feshedildi.”
Kararnamede, yeni parlamentonun seçilmesi için iki ay içinde seçimlerin yap?laca?? belirtildi.
Kaynakça