?srail Bas?n? ve Ara?t?rma Merkezlerinde Körfez ve Türkiye Hakk?nda Ç?kan Yay?nlar
“?srail Zirvesi: ABD ve Ortado?u’daki Müttefikleri ?ran Konusunda Birle?mekten Uzak” ba?l?kl? yaz?da ?u hususlar dile getiriliyor:[1]
- Esed’in BAE ziyareti, ?arm El ?eyh’te gerçekle?en üçlü görü?me (Bennett-Sisi-Muhammed bin El Zayed) ve Negev Zirvesi gibi bölge ülkeleri aras?ndaki yüksek profilli temaslar?n arkas?nda yatan geli?meler olarak ?unlara yer veriliyor:
- Rusya’n?n Ukrayna’y? i?gali
- ?ran ile devam eden nükleer anla?maya dönü? görü?meleri
- ABD’nin Ortado?u’ya azalan ilgisi (ABD’nin Rusya ve Çin’e odaklanmas?)
- ABD ve bölgedeki müttefikleri aras?ndaki ili?ki hususunda ?unlar dile getiriliyor:
- Biden yönetimi BAE, Suudi Arabistan ve ?srail’in ?ran hususundaki çekincelerini görmezden geliyor.
- Yüksek petrol fiyatlar? nedeniyle Bat? ve ABD’nin Körfez petrolüne olan ilgisi art?yor.
- ?brahim Anla?malar? zemininde bir araya gelen ?srail ve Körfez ülkeleri ABD d?? politikas?na ?üpheyle yakla??yor. Bu ?üphecilik yukar?da zikredilen yak?nla?ma ve görü?melere zemin te?kil ediyor.
- Negev’de ?srail, BAE, M?s?r, Fas, Bahreyn ve ABD D??i?leri Bakanlar?n?n kat?l?m?yla gerçekle?en Negev Zirvesiyle alakal? ?u de?erlendirmelere yer veriliyor:
- Zirve, ABD’nin bölge ülkelerinin duydu?u endi?eleri yat??t?rma giri?imi olarak görülebilir.
- Söylem baz?nda ?ran’a kar?? ortak cephe amac? vurgulansa da pratikte ülkeler böyle bir birle?meden oldukça uzaklar. ?srail’in ?ran’a kar?? tavr? ile di?er ülkelerin tav?rlar? aras?nda ciddi farkl?l?klar var.
- Suudi Arabistan ve Ürdün zirveye kat?lmad?.
- Zirve, sürekli Netanyahu hükümeti ile k?yaslanan Bennett-Lapid hükümeti için “Netanyahu kadar ba?ar?l?” olabileceklerini kan?tlamak için bir f?rsat sunuyor.
“Blinken’in Ortado?u Ziyaretinin Arkas?nda Yatan Sebep” ba?l?kl? yaz?da ?u noktalara temas ediliyor:[2]
- Yaz?da Blinken’?n ziyaretleriyle alakal? ?u bilgilere yer veriliyor:
- Blinken’?n ziyaretleri: ?srail, Filistin, Fas ve Cezayir
- Blinken ?srail’de Negev Zirvesinde BAE, Bahreyn, M?s?r, Fas ve ?srail D??i?leri Bakanlar?yla bir araya geldi.
- Blinken ve Biden yönetiminin temel hedefi: Ortado?u’daki müttefiklerinin ABD’nin ?ran’la nükleer anla?ma hususundaki konumunu tam olarak anlamas?n? sa?lamak
- Ortado?u ülkelerinin temel endi?esi: ?ran’la nükleer anla?maya dönme konusundaki endi?eler, özellikle Devrim Muhaf?zlar? Ordusu’nun yabanc? terör örgütleri listesinden ç?kar?lmas? ihtimalinden duyulan endi?e
- ABD’nin k?sa vadede bu ülkelerin ?ran’a kar?? savunma ihtiyaçlar?n? kar??lamak için ad?mlar atmaya istekli oldu?u belirtiliyor.
- Biden yönetiminin, Trump döneminin d?? politika eserlerinden olan ?brahim Anla?malar? çerçevesini devam ettirmek iste?inde oldu?u ifade ediliyor.
- Bölge ülkeleri aras?ndaki bu olumlu atmosfere ra?men Filistin meselesinin de göz ard? edilmemesi gerekti?i, geli?en normalle?mede Filistinlilere nas?l alan aç?laca??n?n kritik bir soru oldu?u vurgulan?yor.
- Ramazan ay?ndaki olas? gerginliklere de?inilerek bu durumun normalle?me aç?s?ndan bir tehdit olu?turdu?u ifade ediliyor.
“?srail ?çin Negev Zirvesi Tamamen ?ran’la ?lgiliydi. Di?er Kat?l?mc?lar ?çin Durum Böyle De?il” ba?l?kl? yaz?da ?u konular dile getiriliyor:[3]
- ?srail medyas?nda Negev Zirvesinin, “?ran’a kar?? zirve” ba?l???yla sunulmaya çal???ld??? belirtiliyor.
- Zirve sonras? düzenlenen bas?n toplant?s?nda Arap ülkelerin temsilcilerinin ?ran konusuna neredeyse hiç temas etmedi?inin alt? çiziliyor.
- Her ülkenin farkl? önceliklerle masaya oturdu?u ifade ediliyor. Ülkelerin öncelikleriyle alakal? ?u tahminlere yer veriliyor:
- ?srail: ?ran ve vekillerinin te?kil etti?i tehditler
- BAE: Ye?il enerji yat?r?mlar?
- Bahreyn: Deniz güvenli?i
- Fas: E?itim ve tar?m
- M?s?r: Hepsi
- ABD: Bölgedeki müttefikleri teskin etmek
- BAE’den zirveye kat?lan üst düzey bir diplomat?n her ülkenin zirveye kendi gündemiyle geldi?ini onaylad??? belirtilirken ?u aç?klamas?na yer veriliyor: “Sorum ?u ki bu yeni düzen bir yandan her ülkenin bireysel ç?karlar?na hizmet ederken di?er yandan bölgesel sorunlar? nas?l ele alacak? Henüz cevab?m yok ama bu toplant? iyi bir ba?lang?ç.”
- Zirveye kat?lan Arap ülkelerinin ?ran’a kar?? tamamen pasif davranmak istemedikleri ancak yine de ?srail kadar sald?rgan bir tav?rla da ilgilenmediklerinin aç?k oldu?u belirtiliyor.
“Katar ?maj?n? De?i?tirmeye Çal???yor: “Dünya Kupas?ndan Sonra Bize Ba?ka Bakacaklar” ba?l?kl? yaz?da ?u hususlara temas ediliyor:[4]
- Katar’?n ev sahibi seçilmesiyle birlikte ?u hususlarda ele?tirilere maruz kald??? ifade ediliyor:
- Yabanc? i?çilerin ko?ullar? ve stadyum in?aatlar?nda hayat?n? kaybeden i?çiler
- ?nsan haklar?
- E?cinsellere yönelik yakla??m
- Bu konularla alakal? Katar 2022 Dünya Kupas? CEO’su Nasser Al-Khater’?n görü?lerine yer veriliyor. Öne ç?kan ba?l?klar ?u ?ekilde:
- ??çiler hakk?nda sadece kötü haberler medyaya ta??n?rken olumlu hiçbir haber medyada yer bulam?yor.
- (E?cinsellik hususundaki endi?elerle alakal? soruya cevaben) Katar dünyan?n en güvenli ülkelerinden birisi. Bizim de baz? normlar?m?z var. T?pk? bizim yurtd???na gitti?imizde yapt???m?z gibi buraya gelen insanlar?n da o normlara sayg? duymas?n? bekliyoruz.
- ?nsanlar ülkemize gelmeye ba?lad?ktan sonra bizim hakk?m?zdaki kanaatleri de?i?ecektir.
“Petrole Kar?? Gaz” ba?l???yla The Marker’da yer bulan yaz?da ?u hususlar dile getiriliyor:[5]
- Suudi Arabistan ile Katar aras?nda tarih boyunca çok fazla ortak zemin olmad???na dikkat çekiliyor.
- Katar’?n do?al gaz gücü ile Suudi Arabistan’?n petrol gücü kar??la?t?r?larak Aramco ile k?yasland???nda Qatar Energy ?irketinin oldukça küçük oldu?u vurgulan?yor.
- Petrol piyasas?ndaki art??lar ile Aramco’nun kar?n? ikiye katlad???, ye?il enerjiye geçi? politikalar?n?n olu?turdu?u üretim bo?lu?undan istifade ederek di?er ?irketlerin aksine Aramco’nun yat?r?mlar?n? ve üretim kapasitesini art?rd??? ifade ediliyor.
- Enerji krizi nedeniyle Bat? ülkelerinin liderlerinin Cemal Ka??kç? olay?n? bir kenara b?rakarak Muhammed bin Selman ile görü?meye çal??t??? ancak Suudi Arabistan’?n yüzünü Bat?’dan çok Do?u’ya dönmü? durumda oldu?u dile getiriliyor:
- Suudi Arabistan Rusya’n?n da içinde bulundu?u OPEC+’?n politikalar?na ba?l? kalmaya devam ediyor.
- Suudi Arabistan geçti?imiz haftalarda Çin’de bir rafineriye ciddi yat?r?mlar yapt?. Ayr?ca Çin ile yuan üzerinden petrol ticareti yapma konusunda çe?itli giri?imlerde bulundu?u iddia ediliyor.
- Hindistan’dan bir ?irket ile Aramco aras?nda ticari ba?lar geli?iyor.
- Suudi Arabistan’?n bu yöneliminin temel nedenleri olarak ?unlara yer veriliyor:
- Petrol ihracat?n?n dörtte birinden fazlas? Çin’e gerçekle?iyor.
- ABD’nin Suudi Arabistan’?n güvenlik endi?eleriyle ilgilenmedi?ini dü?ünüyor.
- Katar’?n di?er ülkelerle ili?kisinin Suudi Arabistan’dan farkl? oldu?u belirtiliyor:
- Katar’?n en büyük mü?terileri de Asya’dan. Ancak Katar, Qatar Energy’nin ç?karlar?n? jeopolitik ç?karlara öncelemiyor ve ABD ile yak?n ili?kiler kurmaktan kaç?nm?yor.
- Katar, di?er Körfez ülkeleri taraf?ndan ablukaya al?nd???nda dahi BAE’ye gaz arz?n? kesmeyerek güvenilir bir tedarikçi izlenimi b?rakt?.
- Ye?il enerjiye geçi? kampanyalar?na ra?men her iki ?irket de yat?r?mlar?n? art?rmaya devam ediyor. Ancak 10 y?l sonra enerji sektöründe farkl? senaryolar kar??m?za ç?kabilir. Katar’?n hem Do?u hem Bat? ile iyi geçinme çabalar? gelecek ad?na daha temkinli bir yol olarak görülebilir.
“Ukrayna’daki Sava? ?srail’in Akdeniz Havzas?ndaki Enerji Sorununu Halletmesi ?çin Bir F?rsat” ba?l?kl? yaz?da ?u noktalara temas ediliyor:[6]
- Netanyahu hükümetinin Yunanistan ve GKRY ile ?srail aras?ndaki ili?kileri geli?tirerek Bennett hükümetine iyi bir miras b?rakt??? ifade ediliyor. Türkiye ile ?srail aras?ndaki ili?kilerin gergin oldu?u dönemde ?srail aç?s?ndan Do?u Akdeniz’de en iyi alternatif rotan?n Yunanistan oldu?u ve bu ?artlar alt?nda do?al olarak Atina ile Tel Aviv aras?nda iyi bir i?birli?inin geli?ti?i belirtiliyor.
- ?srail hükümetinin yönetim kademesindeki isimlerin birbirinden farkl? d?? politika perspektifiyle hareket ettikleri ifade ediliyor:
- Bennett: Pragmatik yakla??m? benimsiyor. Rusya ile Ukrayna aras?nda taraf tutmaktan kaç?n?yor.
- Lapid: Daha ele?tirel ve vicdanl? bir yakla??m benimseyerek Rusya’y? k?n?yor.
- Herzog: Daha olgun bir tav?rla iki yakla??m? birle?tiriyor.
- Herzog’un Türkiye ziyareti öncesi Yunanistan ve GKRY turu ve Türkiye ile yak?nla?man?n Yunanistan ve GKRY pahas?na olmayaca?? minvalindeki aç?klamalar? onun bu olgun siyasi tavr?n?n bir parças? olarak takdir ediliyor.
- Türkiye ile ?srail aras?nda bir boru hatt? in?aat?n?n uzun bir süreç gerektirdi?ine dikkat çekilirken ?srail’in d?? politikada Bennett-Lapid-Herzog üçgeniyle at?l?mlar?na çok yönlü olarak devam etmesi gerekti?i ifade ediliyor.
Referanslar