?srail Bas?n? ve Ara?t?rma Merkezlerinde Körfez ve Türkiye Hakk?nda Ç?kan Yay?nlar
“Ortado?u’da S?f?r Toplaml? Oyun, Kazan-Kazan’a Kar??” ba?l?kl? yaz?da ?u hususlara temas ediliyor [1] :
- S?f?r Toplaml? Oyun: Bir taraf için kazanç, di?er taraf için ise kay?p içeren oyun teorisi olarak tan?mlan?yor.
- Uzun y?llar Ortado?u siyasetinin merkezinde bu kavram?n yer ald??? ifade ediliyor.
- Arap-?srail çat??mas?nda taraflar?n tavr? bu dü?üncenin örneklerinden birisi olarak gösteriliyor.
- Arap ülkelerinde hükümet ile özel sektör aras?ndaki çat??mada bu anlay???n hâkim oldu?u ve Arap ülkelerin birço?unda devletin güçlü bir özel sektör istemedi?i belirtiliyor.
- Kazan-Kazan Durumu: i?birli?inin, uzla?man?n veya grup kat?l?m?n?n tüm taraflar?n menfaatine yol açt??? bir durum olarak tarif ediliyor.
- Bar?? antla?malar?, bu durumun en güzel örnekleri olarak aktar?l?yor.
- Kazan-Kazan durumu için en büyük itiraz?n dini ve siyasi aç?dan radikal gruplardan geldi?i belirtiliyor.
- ?brahim Anla?malar?, Ortado?u’da s?f?r toplaml? oyun dü?üncesinden kazan-kazan durumuna geçi?in en büyük i?aretçisi olarak ele al?n?yor. ?brahim Anla?malar?ndan bu yana vuku bulan ve her iki taraf?n da menfaatine olan baz? geli?meler örnek olarak veriliyor:
- ?brahim Anla?malar?yla birlikte ?srail ile Arap ülkeleri aras?nda geni?leyen ticaret hacmi
- ?srail, Ürdün ve BAE aras?nda 2021 y?l?nda imzalanan enerji ve su anla?mas?
- Bu anla?maya Suudi Arabistan’dan gelen itiraz?n “s?f?r toplaml? oyun” dü?üncesinden geldi?i ifade ediliyor.
- BAE’de hükümetin planlad??? ekonomik reformlar, devlet içi oyunda s?f?r toplaml? dü?ünceden kazan-kazan durumuna geçi? için bir örnek olarak veriliyor. (Hükümet, ithal mallar?n sat??? noktas?nda belirli ailelerin tekelle?mesinin önüne geçmek istiyor.)
- Devlet içi ekonomi politikalar?nda s?f?r toplaml? oyun dü?üncesinin hâkim olmas?n?n Arap ülkelerinin ekonomisini nas?l etkiledi?i inceleniyor:
- Arap ülkelerinde hükümetlerin, 1950’li y?llardaki kurumlar? millile?tirme dalgas?ndan bu yana özel sektörü potansiyel dü?man ve rakip olarak gördükleri ifade ediliyor.
- Arap ülkelerinin takip etti?i kalk?nma modeli ?u iki temele dayand?r?l?yor: Vatanda?lar için refah?n ve belirli ?irketler için ayr?cal?klar?n sa?lanmas?.
- Bireyler ve ?irketlerin hareketlili?ini k?s?tlayan bu sistemin insanlara belirli bir refah seviyesi sa?lad??? ancak belirli bir süre sonra beklentileri kar??layamaz hale geldi?i ifade ediliyor.
- Bu sistemin giderek artan kamu harcamalar?, e?itimli i?sizlik, özel sektördeki rekabetçilikten uzak genç i?gücü gibi baz? kronik sorunlara sebep oldu?u belirtiliyor.
- Bu sistemde özel sektörün ya sa?lam siyasi ba?lant?larla piramidin tepesinde yer alarak ya da piramidin en alt?nda kay?t d??? sektörde var olabildi?i dolay?s?yla bu sistemin üretkenlik aç?s?ndan oldukça önemli olan orta ölçekli firmalardan mahrum oldu?u belirtiliyor.
- ?srail’in Bat? ?eria ve Gazze ekonomisi konusunda s?f?r toplaml? oyun dü?üncesiyle hareket etti?i ifade ediliyor.
- ?srail’in, Bat? ?eria ve Gazze’deki sanayinin geli?imini daha dü?ük maliyetli üreticilerin ç?karak rekabeti art?rmas?ndan korktu?u için s?n?rlad??? belirtiliyor.
- Bunun sonucu olarak Filistinlilerin ucuz emek gücü ihracat?na ba??ml? hale geldi?i, Filistinli i?çilerin ?srail’e giri?inin k?s?tlanmas?yla Hamas’a deste?in artt??? ifade ediliyor.
- Arap-?srail çat??mas?nda da s?f?r toplaml? oyun dü?üncesinin hâkim oldu?u belirtiliyor.
- ?ki devletli çözümün ve çat??man?n sona ermesinin büyük ekonomik faydalar sa?layaca?? ifade ediliyor.
“Türkiye Ukrayna’ya Deste?inin Bedelini Suriye’de Ödeyebilir” ba?l?kl? yaz?da ?u noktalara temas ediliyor [2] :
- Rusya’n?n Suriye’de, Türkiye ve ?srail’e mesaj göndermek için çe?itli faaliyetlerde bulundu?u iddia ediliyor. Buna göre;
- Türkiye’nin Ukrayna’ya askeri teçhizat noktas?nda yard?m etmesine Rusya’n?n D??i?leri Bakan Yard?mc?s? Bogdanov’un ?u aç?klamas?yla bir kar??l?k verdi?i iddia ediliyor: “Rusya, Suriyeli Kürtlerin diplomatik süreçlere kat?l?m?n?, ayr?l?kç?l???n önlenmesinde ve birle?ik bir Suriye in?a edilmesinde önemli bir unsur olarak görüyor.”
- Rusya’n?n Kürtleri me?ru bir bile?en olarak kabul etmesinin Türkiye’nin Suriye’de operasyonel alan?n? oldukça k?s?tlayacak bir hamle olaca??na dikkat çekiliyor.
- Benzer ?ekilde Rus hava kuvvetlerinin Golan Tepeleri üzerinde Suriye ile yapt??? ortak devriyelerin de ?srail için bir mesaj ta??d??? iddia ediliyor.
- Yaz?da ayr?ca Rusya D??i?leri Bakanl??? Sözcüsü Maria Zakharova’n?n ?srail’in Suriye’deki hava sald?r?lar?na yöneltti?i ele?tiriler hat?rlat?l?yor.
- Rusya’n?n bu sinyallerinin ard?ndan ?srail’in Balt?k ülkelerine satt??? silahlar?n Ukrayna’ya devredilmesini yasaklad???na dair bir bildiri yay?nlad??? belirtiliyor.
“Bölgesel Askeri ?ttifak Olana??n?n Yeniden ?ncelenmesi” ba?l?kl? yaz?da ?unlara de?iniliyor [3] :
- Bölgesel bir askeri ittifak olas?l???n?n yeniden de?erlendirilmesini gerekli k?lan geli?meler olarak ?unlar zikrediliyor:
- ?brahim Anla?malar? ve BAE, Bahreyn ile ?srail aras?nda geli?en ili?kiler (ekonomik anla?malar, resmi ziyaretler, hava trafi?i vs.)
- Körfez ülkelerine yönelik ciddi tehditler (son örnek Husilerin BAE sald?r?s?),
- Bütün bunlara paralel olarak imzalanan savunma anla?malar? ve ortak tatbikatlar.
- ?srail’in ABD Merkez Komutanl???na kayd?r?lmas?.[4]
- Tüm bu geli?melerin arka plan?nda yatan 3 ana nedenden bahsediliyor:
- ?ran’?n artan sald?rganl???/sald?rgan davranma özgürlü?ü ile ?ran ve vekillerinden gelen tehditler,
- ABD’nin Ortado?u’dan çekilmeye devam etmesi ve müttefikleri nezdinde güvenilmez bir imaj çizmesi,
- Körfez liderlerinin ?srail ile ili?kilerin stratejik önemini kavramas?.
- Bütün bu geli?melere ra?men bölgesel bir askeri ittifak?n önünde çe?itli engellerin oldu?u belirtiliyor:
- Arap ülkelerinin geçmi?te ya?ad??? ba?ar?s?z askeri birlik denemeleri,
- Arap ülkeleri aras?nda ?ran tehdidine yakla??m noktas?ndaki farkl?l?klar,
- Araplar aras? anla?mazl?klar (A?iret, aile, ki?iler aras? rekabet; çak??an ç?karlar),
- ?srail’in böyle bir bölgesel ittifaka nas?l entegre olaca?? konusunun incelendi?i k?s?mda ise ?u noktalara temas ediliyor:
- Körfez-?srail yak?nla?mas?n?n daha ileri bir düzeye ta??nmas? ?ran tehdidini daha fazla celp edece?i için Körfez ülkelerine zarar verebilir.
- Körfez ülkelerinin böyle bir ittifaka ABD kat?l?m? olmadan dahil olmas? zor bir ihtimal olarak durmaktad?r.
- ?srail, böyle bir ittifaka dahil olarak kendisini ilgilendirmeyen çat??malarda yer almay? taahhüt etmekten kaç?nacakt?r.
Referanslar:
- https://dayan.org/content/zero-sum-versus-win-win-middle-east
- https://www.haaretz.com/world-news/europe/.premium.HIGHLIGHT-the-cost-of-supporting-ukraine-may-be-paid-in-syria-1.10623639?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter
- https://www.inss.org.il/publication/nato-of-the-middle-east/
- Bu durum ?srail ile Körfez ülkeleri, M?s?r ve Ürdün aras?ndaki i? birli?ini art?racakt?r.