Önemli Geli?meler
23.01.2022: ?srail ve BAE Ortak Ar-Ge Fonu Kuruyor.
?srail ve BAE, ileri teknoloji sektöründe ar-ge çal??malar? yapacak ortak bir yat?r?m fonu kurdu. ?ki taraf aras?ndaki anla?maya göre BAE ve ?srail 10 y?ll?k süre zarf?nda fona y?ll?k 5’er milyon dolar bütçe ay?racak. ?srail D??i?leri Bakan? Yair Lapid, fonun kurulmas?na ili?kin Twitter’dan yapt??? aç?klamada, “?srail ve BAE, ya?am kalitesini art?racak ileri teknolojilerin geli?tirilmesine yönelik ortak tutkuyu payla??yor.” ifadelerini kulland?.
28.01.2022: Muhammed bin Selman, Casus Yaz?l?m ?çin Netanyahu’yu Arad?.
New York Times gazetesinin iddias?na göre Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, NSO Group’a ait Pegasus casus yaz?l?m?n?n lisans?n?n yenilenmesi için dönemin ?srail Ba?bakan? Netanyahu’yu telefonla arad?. Suudi Arabistan’?n lisans? uzatma talebinin ?srail Savunma Bakanl??? taraf?ndan reddedildi?i belirtilen haberde ret gerekçesi olarak yaz?l?m?n Ka??kç? cinayetinde kullan?lmas? gösteriliyor. Telefon görü?mesi sonras? Suudi Arabistan’?n lisans? uzat?l?rken buna kar??l?k Suudi Arabistan’?n hava sahas?n? ?srail’e açt??? iddia ediliyor.
31.01.2022: ?srail Cumhurba?kan? Herzog BAE’de
?srail Cumhurba?kan? Isaac Herzog, Abu Dabi Veliaht Prensi ?eyh Muhammed Bin Zayid’in ki?isel daveti üzerine Birle?ik Arap Emirlikleri’ne gitti. ?ki lider Abu Dabi’de 2 saati a?an bir görü?me gerçekle?tirdi. Bu ziyaret, ?srail’den BAE’ye cumhurba?kanl??? düzeyinde gerçekle?en ilk resmi ziyaret olarak kay?tlara geçti.
Ayr?ca ziyaret esnas?nda BAE Savunma Bakanl???n?n aç?klamas?na göre Husiler taraf?ndan BAE’ye bir füze sald?r?s? gerçekle?tirildi. Füzenin hava savunma sistemleri taraf?ndan durduruldu?u duyuruldu. Herzog’un ziyaretinin Husilerin BAE’ye gerçekle?tirdi?i füze ve drone sald?r?lar?n?n üstüne gelmesi, baz? ?srailli yazarlar taraf?ndan iki ülke aras?nda savunma ve istihbarat alan?nda daha geni? çapl? i? birliklerinin bir sinyali olarak de?erlendirildi.
?srail Bas?n? ve Ara?t?rma Merkezlerinde Katar ve Körfez Hakk?nda Ç?kan Haber ve Yay?nlar
“?brahim Anla?malar?n?n Ard?ndan: BAE-?srail Ticaret Hacmi %483 Büyüdü.” ba?l?kl? yaz?da a?a??daki verilere yer veriliyor.[1]
“Petrol Fiyatlar?ndaki Art?? OPEC’in ve Rusya’n?n Üretim Kapasitesini Yeterli Seviyeye Çekememesinden Kaynaklan?yor.” ba?l?kl? yaz?da ?unlara temas ediliyor[2]:
- COV?D-19 ile birlikte OPEC+ üyesi ülkelerin günlük üretim kapasitelerinde ciddi bir dü?ü?e gitti?i; ekonomik hareketlili?in yeniden canlanmas? ve talebin artmas?yla bu ülkelerin de petrol üretimlerini yeniden talepleri kar??layacak seviyede art?rmay? taahhüt etti?i ifade ediliyor.
- Ancak yaz?da OPEC+’?n üretiminin, taahhüt edilen miktar?n 790 bin varil/gün alt?nda kald??? vurgulan?yor.
- Bunun yan?nda OPEC+ d???ndaki üreticilerin de üretimi art?rma noktas?nda ciddi sorunlarla kar??la?t??? ifade edilirken, halihaz?rda en büyük üreticiler konumundaki BAE ve Suudi Arabistan’?n bu arz aç???n? kapatmak için gerekli inisiyatifi almayarak OPEC+ taraf?ndan belirlenen üretim kotalar?na ba?l? kald?klar? belirtiliyor.
- Buna ek olarak Husilerin BAE’ye sald?r?s? ve Rusya-Ukrayna krizi gibi meselelerin de petrol fiyatlar? üzerinde olumsuz etkileri olabilece?ine temas ediliyor.
Ocak Ay? Genel De?erlendirme
?brahim Anla?malar?ndan bu yana ?srail ile BAE’nin en aktif oldu?u i? birli?i sahas? hiç ?üphesiz ticaretti. 2021 y?l?na ait ticaret verilerinin yay?mlanmas?yla birlikte ikili ticaret hacminde ya?anan ciddi büyüme görülmü? oldu. ?ki ülke aras?nda henüz uygulama a?amas?nda olmayan birçok mutabakat zapt? oldu?u ihtimalini de göz önünde bulundurursak hacmin bir süre daha büyümeye devam edece?ini kolayl?kla tahmin edebiliriz. BAE’nin ?srail’in toplam d?? ticaret hacmindeki pay? henüz yüzde biri geçmi? de?il ancak yakalanan bu ivmenin gelecek ad?na olumlu sinyaller verdi?i söylenebilir.
Yay?mlanan verilere bak?larak özellikle ?srail’in uzun süreli dü?ü? ya?ad??? elmas sektöründe geçti?imiz sene ya?ad??? toparlanmada BAE’nin önemli bir rolü oldu?u görülebilir. Elmas, ?srail’in BAE’ye ihracat?n?n %70’ini, BAE’den ithalat?n ise %43’ünü olu?turuyor. Dolay?s?yla ticaret hacmindeki bu büyümede elmas?n büyük bir pay? oldu?unu rahatl?kla söyleyebiliriz.
Elmas sektöründe görülen bu iyile?meye ra?men iki ülke aras?nda savunma sanayi, high-tech ve siber güvenlik gibi daha stratejik alanlarda nas?l bir ticari ili?ki kurulaca?? hakk?nda henüz net bir fikir sahibi de?iliz. Ancak bu hususta baz? i?aretleri takip etmek mümkün. Abu Dabi’de gerçekle?en son sald?r?lar sonras? BAE’nin hava savunma sistemleri noktas?nda ?srail’den bir talepte bulundu?u ifade edilmi?, ancak ?srail taraf?n?n Demir Kubbe ve Davut Sapan? gibi sistemleri güvenlik gerekçeleriyle BAE’ye satmay? reddetti?i iddia edilmi?ti. E?er böyle bir ticaret gerçekle?mi? olsayd? iki ülke aras?ndaki ticaret hacmine 3.5 milyar dolarl?k bir katk? sa?layabilirdi. Bu durumda BAE’nin, Ürdün ve Türkiye’yi geride b?rakarak ?srail’in Müslüman ülkeler aras?ndaki en önemli ticaret orta?? olmas? ihtimalinden söz edilebilirdi. Ancak anla??lan iki ülke aras?nda bu sektörlerde bu denli büyük bir anla?ma gerçekle?meyecek. Buna ra?men ?srail ile BAE aras?nda bu sektörlerdeki ticaret hacminde de bir geli?me kaydedilece?ini söylemek mümkün gözükmektedir. Özellikle geçti?imiz günlerde iki ülkenin ortak olarak kurdu?u 100 milyon dolarl?k high-tech ar-ge fonu, daha önce mutabakata var?lm?? benzer fon ya da yat?r?mlar?n habercisi olarak ele al?nabilir.
?srail ile BAE aras?ndaki ticari/stratejik münasebet, hava savunma sistemlerinden ibaret de?il. ?ran’? vekilleriyle birlikte bütüncül bir tehdit olarak ele alan ?srail, Husilerin Abu Dabi’ye sald?r?lar?yla yak?ndan ilgilenecektir. Mesele ?srail aç?s?ndan sadece müttefiklerine yap?lan bir sald?r?dan ibaret de?ildir. Husilerin sald?r? menzilinin 1300 km civarlar?na ç?km?? olmas?, birçok ?srailli analisti Sana ile Eylat aras?ndaki mesafeyi hesaplamaya itmi? gözüküyor. Hatta baz? analistlerin bu sald?r? ile ?srail’in ister istemez yeni bir sava??n pençesine girmi? olabilece?ini iddia etti?i görülüyor. ?srail’in sürece bu denli dâhil olma arzusu, Tel Aviv yönetiminin Husilerin sald?r?lar? vesilesiyle ?ran ile BAE aras?nda canl? bir çat??ma noktas? olu?turma iste?inden ileri geliyor olabilir. Zira BAE’nin yeni d?? politika vizyonu kapsam?nda ?ran’a kar?? tutumunda görülen yumu?ama ?srail’in menfaatine olmayacakt?r. Bölgedeki süper güç bo?lu?u ?üphesiz ?srail’i ba?ta müttefikleri olmak üzere bölge ülkelerini ?ran’a kar?? konsolide etme çabas?na itecektir. Husi sald?r?lar?, BAE-?ran cephesini diri tutmak için ?srail’e bir f?rsat sunabilir.
ABD’nin bölgeye daha az müdahil olma stratejisi i?lemeye devam ederken Katar-ABD ili?kilerinde olumlu bir seyir dikkat çekiyor. Özellikle do?al gaz arz?nda ya?anan ve ya?anabilecek potansiyel azalmalar, Katar’? bölgede özel bir konuma yerle?tiriyor. Afganistan’dan çekilme sürecinde ABD ile ili?kilerine yeni bir boyut kazand?ran Katar, yeni dönemde ABD’nin en önemli müttefiklerinden biri olmaya devam edecek gibi görünüyor.
Referanslar: