May?s 2021’de ?srail Güvenlik Güçleri’nin Mescid’i Aksa’da yapt??? tahrikler sonras?nda vuku bulan Filistin-?srail gerginli?i önceki çeki?melerden farkl? olmu?tur. Hamas’?n füze sistemlerinin kapasitesi ve menzillerinin geli?mi?li?i iki taraf aras?ndaki asimetrik dengeyi Hamas lehine çevirmi?tir. Filistin-?srail aras?nda ya?anan 11 günlük sava? ve akabinde ya?anan olaylar önümüzdeki günlerde bu problemin yeni geli?melere gebe oldu?unu göstermektedir. 14 y?ld?r abluka uygulanan Gazze’nin ciddi bir direni? sergilemesi, Gazze’de en önemli aktör olan Hamas’?n önümüzdeki süreçte uluslararas? ve bölgesel aktörler taraf?ndan dikkate al?naca??n? göstermektedir. Ayr?ca, Donald Trump döneminde ABD’nin öncülü?ünü yapt??? ve Arap devletlerinin ?srail ile normalle?mesini sa?layan “Yüzy?l?n Anla?mas?” dahil Filistin’in yaln?zla?t?r?lmas? projesinin çöktü?ü görülmü?tür. Ya?anan geli?meler, bu ülkelerin hesaplar?n? tekrar gözden geçirmelerine zemin haz?rlayaca?? gibi ?srail’in hâlâ ciddi bir güvenlik zafiyeti içerisinde oldu?unu göstermesi aç?s?ndan önemli bir hadise olmu?tur. Bu süreçte görünen; ?srail’in ve ?srail’i destekleyen tüm taraflar?n prestijlerini kaybetmi? olmalar?d?r. K?sacas?; kazanan, Filistin ve bile?enleri, kaybedenler ise ?srail ve ?srail’le normalle?me yönünde ad?m atanlar olmu?tur.
Ya?anan hadiseler her iki kesim üzerinde ciddi psikolojik etki b?rakm??t?r. Sava? tüm y?k?m?na ra?men Filistin halk?nda bir umut, ?srailliler aras?nda ise ciddi bir güvenlik endi?esi olu?turmu?tur. ?ki taraftaki bu endi?e verici duygunun ileride ya?anacak olaylara yans?mas?, tüm güvenlik kayg?lar?n?n da temelini olu?turmaktad?r. Bu yüzden Netanyahu ile Trump’?n öncülük etti?i Filistin’i yaln?zla?t?rma politikas?n?n çöktü?ü ve yerine konulabilecek alternatif bir politikan?n da olmad??? ifade edilebilir. Ayr?ca ?eyh Cerrah mahallesi olaylar? ve akabinde ya?anan Mescid-i Aksa sald?r?lar?na kar?? Gazze’nin kendini kalkan yapm?? olmas? unutulacak bir tutum olmayacakt?r. Bilakis tüm Filistinlilerin as?l konuya, yani “Filistin’in gelece?ini, bütünlü?ünü ve kutsallar?n? koruma” içgüdüsüne yönelmesine hizmet edecektir.
Olaylar?n di?er Filistin ?ehirlerinde gösterilere sebep olmas?, ?srail yönetimini ç?kmaza sokan farkl? bir geli?me olmas?n?n yan? s?ra tüm Filistinli gruplar nezdinde Hamas’?n kendini daha fazla kabul ettirmesi aç?s?ndan Hamas ad?na bir güç gösterisi say?lacakt?r. Bundan sonraki süreçte kendini uluslararas? dengede kabul ettirecek bir kap? aralam?? olmas? aç?s?ndan Hamas, nitelikli bir siyasî mevzi kazanm?? durumdad?r. Bu minvalde, Bat? ?eria’daki geli?melerden dolay? Mahmut Abbas ve Fetih yönetimi de etkisiz bir pozisyona dü?mü?tür.
Seçimlerden sonra hükümet kurma çabalar?yla bo?u?an Binyamin Netanyahu’nun yürüttü?ü gerginlik politikalar?n?n ba?ar?s?z oldu?u görülmektedir. Netanyahu yönetiminin bu a?amada ortaya ç?kard??? en büyük sonuç ise; ?srail’in art?k dokunulabilir, ba?kent dahil tüm stratejik alanlar?n vurulabilir bir tehdit alt?nda oldu?u sonucudur. Ate?kesin sa?lanmas? a?amas?nda M?s?r’?n devreye al?nm?? olmas?, bu giri?imin ABD ve ?srail merkezli bir plan oldu?unu gözler önüne sermektedir. Özellikle, Gazze’ye yönelik tüm yapt?r?mlar?na ra?men M?s?r’?n bu süreçte ön plana al?nm?? olmas?, bu ülkenin dünü ve bugünü aç?s?ndan ciddi bir tezat olu?turmaktad?r. M?s?r iç kamuoyunda yükselen tepkileri bast?rmak ve Sisi yönetiminin prestijini ön plana ç?karmak için yürütülen bu geli?meler, gündeme getirilen Gazze’nin imar? sürecinde planlanacak baz? olaylar için bir ipucu olabilir. Zira ya?anan sald?r?larda binlerce yaral? olmas?na ra?men sadece 20’ye yak?n yaral?n?n M?s?r’a getirilerek Sisi yönetimi lehine bir propagandaya dönü?türülmesi ve mecbur kal?nan ate?kesin M?s?r üzerinden yürütülmü? olmas?, Biden yönetiminin M?s?r üzerinden Gazze ile ilgili bir plan?n e?i?inde oldu?unu göstermektedir. Ayr?ca M?s?r’?n tüm ekonomik s?k?nt?lar?na ra?men Sisi yönetimi taraf?ndan 500 milyon dolarl?k bir yard?m paketi sözünün verilmi? olmas? da konu hakk?nda soru i?aretlerini beraberinde getirmektedir.
Bu geli?meler önümüzdeki süreçte Biden yönetiminin direkt olmasa da Hamas’la temas halinde olaca??, ?srail’in ise olu?an güvenlik zaaflar?n? masaya yat?raca?? ve Gazze’nin imar? söylemiyle bölgede (uzun) bir müddet sükûnetin ya?anaca?? yönünde kanaatleri beraberinde getirmektedir. Nitekim, ?srail Demir Kubbe’nin tazmini için ABD’den 1 milyar dolarl?k yard?m talebinden bulunmu?tur. Ancak her iki taraf?n daha ciddi haz?rl?klara yönelece?i bu sükûnet döneminden sonra daha kapsaml? bir gerilimin ya?anabilece?i günler uzak olsa da bölgede tansiyonun dü?meyece?i bilinmektedir. Hamas’?n son dönemlerde çok nitelikli füzeleri ve askerî mühimmat? üretmi? olmas? tüm taraflar? derinden dü?ündürmekte ve bu alt yap?n?n çökertilmesine yönelik istihbarat faaliyetlerinin önümüzdeki süreçte h?z kazanaca?? öngörülmektedir.
Hamas, hâlâ ABD terör listesinde olan bir örgüt. Baz? kaynaklar, ABD’nin Gazze’den ?srail’e yönelik geli?en tehditleri ortadan kald?rmak ya da hafifletmek amac?yla M?s?r ve Katar üzerinden Hamas’la ili?ki kurmay? dü?ünebilece?i gibi, Hamas’?n ?ran destekli askerî kanad?na kar?? da Katar ve Türkiye’ye yak?n siyasî kanad?na dolayl? yollardan destek verebilece?ini de dile getirmektedir. ABD ve ?srail güvenlik merkezlerinin tahmin etmedi?i bir ?ekilde geli?en son olaylar?n güvenlik uzmanlar?n?n kafas?n? ciddi bir ?ekilde kar??t?rd??? görülmekte olup bu kafa kar???kl???n?n da uzun süre devam edece?i öngörülmektedir.
Bütün güvenlik uzmanlar?n? dü?ünmeye sevk eden konular?n ba??nda, Hamas’?n silah gücünün ne kadar oldu?u ve menzili her geçen gün artan füze tekni?ini/teknolojisini nas?l elde etti?i ve bu üretimin, bütün dünyan?n gözünün üzerinde oldu?u 363 kilometrekarelik bir alan içinde nas?l yapt??? gelmektedir. Mursi döneminden ba?layarak günümüz Sisi yönetimine kadar M?s?r üzerinden bir destek sa?lanmad??? kesin oldu?una göre bu geli?melerin, Lübnan Hizbullah’?, dolay?s?yla ?ran’dan al?nan bir destek oldu?u da pek inand?r?c? gelmemektedir. Görünen; fikir ve teknik destek olarak ba?ta ?ran ve Irak gibi d?? güçlerden yararlan?lm?? olsa da fizikî haz?rl???n Gazze s?n?rlar? içinde oldu?u yönündedir. Tüm bu geli?melerle beraber bu süreçte Hamas’?n verdi?i en önemli mesaj, Kudüs’e bir sald?r? olursa Gazze’nin, Gazze’ye bir sald?r? olursa da i?gal edilen topraklardaki bütün Filistinlilerin ayaklanaca??d?r.
Önümüzde duran en kritik sorular ise ?unlard?r:
Hamas, bilerek ve planlayarak m? bu sava?a girdi yoksa kendisi bile olaylar?n bu ?ekilde geli?ece?ini ya da sonuçlanaca??n? tahmin etmemekte miydi? Planlayarak yürütülen bir süreç ise, Hamas bundan sonraki süreçlere haz?r m?? Planlanan bir ?ey de?ilse; Hamas bundan sonra ya?anabilecek tüm olaylar?n sonuçlar?na katlanabilecek mi ya da ya?anabilecek yeni trajedilere kar?? Hamas’?n tavr? ne olacak?